Dit jaar leeft de economie weer op. Visie op 2002: 22 Klantwaarde/markt Fotografie Hans Lebbe B&B 1 Ie jaargang 2002 I 01 functie hoofd Stafgroep Economisch Onderzoek, Rabobank Nederland '80 '81 '82 '83 '84 '85 '86 '87 '88 '89 '90 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 '00 '01 '02 '03 long-ieading indicator Het beloop van de Rabobank-conjunctuurindicator duidt - op coniunctureel herstel in de tweede helft van dit jaar. Het afgelopen jaar is in veel opzichten teleur stellend verlopen. Hoewel de Stafgroep Eco nomisch Onderzoek van Rabobank Nederland een jaar geleden al voorspelde dat de economie in 2001 een pas op de plaats zou maken, moet achteraf worden geconsta teerd dat de groeivertraging veel heviger is uitgepakt dan indertijd werd voorzien. Met name in Amerika vielen de ontwikkelingen tegen. Daar was vanaf maart 2001 zelfs spra ke van een recessie. De aanslagen van 11 sep tember 2001 hebben het economisch klimaat verder geschaad. In het kielzog van de Amerikaanse economie vertraagde ook de conjunctuur in de andere grote industrielan den. Dit trof de Nederlandse uitvoer, die zich matig ontwikkelde. Doordat ook de binnen landse economie na vele jaren van hoogcon junctuur al vertraagde, zakte de economische groei in ons land ook hevig in. In de Visie op 2002 voorspellen wij dat de wereldeconomie dit jaar weer opveert. Het herstel wordt naar verwachting ingezet in de VS, waarna Europa zal volgen. Voor Nederland verwachten wij dat de economie zich aan vankelijk nog tamelijk zwak zal ontwikkelen, waarna in de tweede helft van 2002 het her stel echt overtuigend zal inzetten. De reden voor onze relatief optimistische visie is het feit, dat in de meeste industrielan den de situatie aanmerkelijk gunstiger is dan bij eerdere recessies. Zo zijn vrijwel overal de rente en de inflatie laag en zijn de overheids financiën beter op orde. Daardoor is er ruimte om de economie vanuit de overheidsbegro ting een stimulans te geven. Ook is de situatie op de arbeidsmarkt in met name de Verenig de Staten en Nederland aanmerkelijk beter dan een aantal jaren geleden. Overigens is het optimistische van onze visie nogal betrekkelijk: het voorziene groeiherstel zal de komende jaren mager afsteken bij de hoog conjunctuur van de afgelopen jaren. Ook denken wij dat het herstel, als het er eenmaal is, qua kracht toch wat zal teleurstellen. In eerste instantie denken wij dat de beurzen duidelijk zullen opveren en dat ook de lange rente zal oplopen. Als naderhand blijkt dat het herstel toch wat mager is, zullen zowel de beurs als de lange rente in de tweede helft van 2002 naar verwachting weer wat dalen. De uitgangspositie van de Nederlandse eco nomie is na 7 jaar hoogconjunctuur ronduit goed. De overheidsbegroting is in evenwicht, terwijl de lastendruk is gedaald. De welvaart ligt op een hoger niveau dan ooit tevoren. Maar waar ons land zich vooral in positieve zin onderscheidt is de arbeidsmarkt. In de afgelopen jaren zijn er honderdduizenden banen bij gekomen. De werkloosheid is hier door zeer laag uitgekomen. Zelfs in een jaar van zeer lage groei, zoals 2001is het aantal vacatures nog steeds vrijwel even groot als het aantal werklozen. Desondanks is de Nederlandse economische groei in 2001 toch zo sterk terug gevallen, dat deze zelfs bene den het Europese gemiddelde is uitgekomen. Dit is vooral veroorzaakt door het wegvallen van vermogenseffecten vanuit de woning markt. Deze hadden in de afgelopen jaren de bestedingen juist extra opgestuwd, en dat effect viel nu weg. In het succes van nu ligt echter de belangrijk ste uitdaging voor de toekomst besloten. De groei van de afgelopen jaren is zeer arbeidsin tensief geweest. Uit demografische projecties blijkt dat de toename van de beroepsbevol king de komende jaren zal teruglopen. Dat betekent dat arbeid structureel schaars, en daarmee duur zal worden, zeker nu er geen noemenswaardige werkloosheid meer is. Wil Nederland het groeitempo van de afgelopen jaren vasthouden, dan zal de groei meer gedreven moeten worden door een producti- viteitsstijging. Een snellere toename van de arbeidsproductiviteit helpt daarbij ook om de stijgende loonkosten op te vangen. Dit is nodig om de toename van de loonkosten per eenheid product binnen de perken te hou den, teneinde onze internationale concurren tiepositie te beschermen. Ook het huidige relatief hoge inflatietempo weerspiegelt in toenemende mate een snelle stijging van de loonkosten. Een langdurig vol te houden loonmatiging is in de context van structurele schaarste aan arbeid echter geen haalbare optie meer.Toch is het van groot belang dat de huidige druk op de arbeidsmarkt zich niet vertaalt in een te snelle stijging van CAO-lonen. Een loongolf zou zich immers direct wreken in een afbraak van werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Al met al voorzien wij een gematigd positieve ontwikkeling. Het echte gevaar voor de eco nomie komt daarbij niet zozeer van de huidi ge laagconjunctuur, maar van de structurele schaarste aan arbeid en de daaruit voortvloei ende loondruk. De publicatie "Visie op 2002" kan via de Rabobank worden besteld in de Raboshop onder nr. 8106 (kosten 10,70)

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Bank & Bestuurder' | 2002 | | pagina 22