N 8 Trots Bij zijn afscheid van de Rabobank geeft prof. Wim van Dinten, directeur Stategie, een weergave van de karakteristiek van de Rabobank. In een indringend betoog geeft hij aan waarop we ons zouden moeten richten. andaag las ik dat Nokia op de lijst van 1 naambekendheid in de wereld de elfde plaats inneemt. Op de eerste plaats van die lijst staat Coca-Cola, gevolgd door Microsoft en McDonald's. In business schools worden de prestaties van McDonald's, Microsoft en Coca-Cola telkens uit de kast gehaald om te tonen hoe succes in organise ren eruit ziet. Nokia zal daar wel aan worden toegevoegd, net zoals General Electric op die lijst is gekomen. Eén aspect dat men typerend vindt voor succes wordt dan sterk benadrukt. Bij Nokia is het vooral de introductie van digi tale technologie. Bij General Electric is dat Jack Welsh, de president die rechtlijnig gaat voor shareholder value. Bij Coca-Cola is dat het bewaken van de samenstelling en de kwaliteit van het product, in verbinding met hun com municatiebeleid. Bij McDonald's is de stan daardisatie van bedrijfsprocessen en de samenstelling van producten de Kritische Suc cesfactor. Bij Microsoft is de voortdurende uit gifte van nieuwe softwareversies, en de mar keting ervan, dominant als factor voor succes. Het zijn alle drie bedrijven die een standaard product in een wereldmarkt kunnen zetten omdat hun product cultuuronafhankelijk is te gebruiken. De verborgen Kritische Succesfac tor is de westerse wijze van organiseren. Bij al deze organisaties spat de company pride van medewerkers en leiding af. Bij financiële dienstverleners is het lastiger om de bedrijvigheid vanuit één product te type ren dat dan bovendien nog mondiaal kan worden afgezet. Financiële dienstverlening is zo nauw verbonden met cultuur, dat het exporteren van westerse financiële dienstver lening naar niet-westerse landen direct gekoppeld is met de export van westerse cul tuurkenmerken. Het inbrengen van westerse cultuurkenmerken, vooral Amerikaanse, in bij voorbeeld Aziatische landen, is een voor waarde voor de verbreiding van westerse vor men van financiële dienstverlening. Het inbrengen van westers kapitaal en vormen van westerse financiële dienstverlening gaat dan ook gepaard met het inbrengen van wes terse vormen van organiseren. Westerse cultuur staat voor kapitalistische vor men van organiseren. Het propageren van de hiervoor genoemde merken op business schools is synoniem voor shareholder gedre ven organisaties die bij en in het kapitalisme passen. Sinds de Muur gevallen is, hebben de NV- en BV-vormen de wind mee, alsof die heb ben gewonnen van het communisme. De wer kelijkheid is dat de democratische samenle ving mensen in staat stelt zich beter te ontplooien dan onder communistisch bewind. De pluriformiteit van organisaties en organisa tievormen die in onze democratieën ontstond, was doorslaggevend om het communisme van Lenin en Stalin op onoverbrugbare ach terstand te zetten. De markt, de NV en de BV zijn slechts een paar van de vele vormen van organiseren die binnen een democratie mogelijk zijn, maar ze zijn wel expressief voor het kapitalisme. Ze kenmerken de Ameri kaanse cultuur.Company pride bij leiding en medewerkers van de genoemde Amerikaanse ondernemingen wordt geschraagd door trots op hun land en cultuur: de ondernemingen dragen die cultuur uit. Ik constateer dat het propageren van kapita listische vormen van organiseren in Nederland gepaard gaat met simplificering en deprecia tie van onze cultuurkenmerken en een opwaardering van Amerikaanse. Het komt tot uitdrukking in taal: burgers zijn consumenten geworden, plaatsen waar mensen met elkaar iets uitwisselen heten markt, Engels is voer taal in omgevingen waar het Nederlands min stens zo goed voldoet. De Amerikaanse cul tuur wordt uitgedragen op TV en in kranten wanneer dagelijkse emotionele Amerikaanse gebeurtenissen als belangrijk worden voorge steld en prominent het journaal en de voorpa gina's halen. De shareholder gedreven NV-vorm domineert de vormgeving van organisaties. Het denken in die vorm is in ons land zover doorgescho ten dat zelfs overheden bedrijfsmatige metho den van commercieel gedreven organisaties zijn gaan gebruiken. Het is de onontkoombare erfenis van een Nederlands organisatieadvies bureau dat begin jaren negentig het boek

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Bank & Bestuurder' | 1999 | | pagina 8