Opdat onze samenleving
humaan blijft
i 6
'Raiffeisen was ook woedend. Hij zei: "zo kan het niet". We moeten de
machteloosheid overwinnen, we moeten kracht geven aan onszelf en onze
medeburger. Daar gaat het om. Ik denk dat die hele simpele boodschap van
Raiffeisen ook wereldwijd nu precies zo aan de orde is.' Woorden van prof.drs.
Ruud Lubbers in de eerste Raiffeisen Lezing die hij op 30 maart jongstleden
uitsprak. Als hoogleraar in de globalisering wist hij treffende verbanden te
leggen tussen het zoeken van Raiffeisen in zijn tijd en het zoeken van de
hedendaagse mens naar zelfbeschikking in het ontketende samenspel van
economie, technologie en politiek, onder de naam "globalisering".
oordat voorzitter Wim Meijer van de Raad van
Beheer de voormalig premier het woord gaf, schet
ste hij kort de achtergrond van het centrale thema
van diens lezing Sociale cohesie in een tijdperk van
globalisering. 'We leven in een tijdperk van globalisering,
van ongekende dynamiek, aangedreven door de informa
tietechnologie. Met enorme concentraties van kapitaal en
steeds bewustere, mondiger burgers. Dit leidt tot nieuwe
indringende vragen over de maatschappelijke verant-
Raiffeisen's ideeën: sleutel naar de toekomst
We kozen het jaar 1998 om het honderdjarig bestaan van het coöperatief
bankieren te vieren. De manier waarop we dat doen past bij onze zo bijzon
dere vorm van bankzijn. Onder het motto "Toekomst door Samenspel"
wordt overal in het land, maar ook daarbuiten, op eigentijdse wijze uiting
gegeven aan de band met onze leden en klanten en onze verbondenheid
met de gemeenschappen waaruit de bank is gegroeid. Maar de Rabobank
zou de Rabobank niet zijn, wanneer er geen plaats was ingeruimd vooreen
diepere bezinning op het gedachtegoed waarmee het ooit begon.Te
beginnen met dit jubileumjaar, zal jaarlijks een Raiffeisen Lezing worden
georganiseerd waarin de verbinding wordt gelegd tussen wat in de maat
schappij om ons heen gebeurt en de ideeën en principes van de visionair
Raiffeisen. Niet in de laatste plaats door onze intensieve Coöperatiediscus
sie van de afgelopen jaren, hebben we vastgesteld dat in Raiffeisen's
gedachtegoed een tijdloze kern schuilt, die mee de basis kan vormen voor
een duurzame en leefbare toekomst. Bij de opening van de eerste Raiffei
sen Lezing op 30 maart jongstleden toonde voorzitter Wim Meijer van de
Raad van Beheer zich ervan overtuigd dat de ideeën van Raiffeisen een
sleutel zijn naar de toekomst/Uit de vitaliteit van de huidige Rabobank
blijkt dat de principes van Raiffeisen in de 20e eeuw voluit tot bloei zijn
gekomen. De ideeën van Raiffeisen bieden ook in de 21e eeuw een grond
slag voor duurzaam bankieren.'
woordelijkheid van het bedrijfsleven, over de staat van
de sociale cohesie in de samenleving, over de positie van
het individu. Over de noodzaak, respectievelijk het ver
mogen om in deze tijd zichzelf te helpen, zelf verant
woordelijkheid te dragen en zelf het stuur in handen te
nemen. Dat complex aan vragen zal de inzet vormen van
deze lezing.' In het verlengde van deze woorden waar
schuwde Lubbers zijn gehoor alvast niet te rekenen op
een feestspeech, maar op een zwaar verhaal. 'Overigens
is mij dat ook gevraagd', voegde hij er bij wijze van ver
ontschuldiging aan toe.
Een pannetje melk
De materie, op de karakteristieke Lubberiaanse wijze
door hem aangesneden, loog er inderdaad niet om. Met
enkele rake streken zette hij het proces van globalisering
neer dat zich in feite al eeuwenlang aan het voltrekken is,
maar dat in onze tijd snel naar een climax lijkt te
groeien. Het gaat dan om de interactie tussen drie vor
men: globalisering van en door technologie, globalisering
van en door economie en globalisering van en door poli
tiek. 'Het is met name de interactie tussen deze drie ele
menten die tot deze enorme beweging heeft geleid. Je
kunt het vergelijken met een pannetje melk met een
vlammetje eronder. Bij het warmer worden zie je eerst
niets, maar dan ineens groeit de melk uit de pan.' De
professor in de globalisering wist dit met een aantal
voorbeelden door de eeuwen heen te illustreren. Centraal
punt is de ontwikkeling van de natiestaat, waarin markt
en democratie zich hebben verenigd, maar die bij ons
echter steeds meer aan kracht en identiteit inboet. Globa
lisering leidt tot een andere positie van staten, van rege
ringen, van democratieën. 'We zien een aantasting van de
capaciteit van democratieën om het goed te doen', aldus
Lubbers. 'Er is sprake van steeds meer permeabele -
doordringbare - grenzen van de natiestaat. Maar er is
niet zoiets als een werelddemocratie.' Hij signaleert dat
zich over de wereld transnationale instituties vormen,
omdat de zaak toch moet worden geregeld. 'Soms gaat
het goed, soms gaat het minder goed. Maar het loopt
weg van het klassieke concept van de natiestaat in relatie
met de markt.' Overheersend element van de globalise
ring is het versterkte marktdenken, dat leidt tot een ver
gaande economisering van het leven. Waardevol lijkt
alleen dat te zijn wat economisch meetbaar is. Gemeten
naar de kwaliteit van het leven biedt globalisering
daarom een gemengd beeld volgens Lubbers. Daarom
ontstaan er tegeneffecten.
