Ploegen in weerbarstige aarde
Coöperatief in de praktijk
Op 9 maart van dit jaar werd een nieuwe coöperatieve
bank opgericht. Het gebeurde in Tanzania. Twee maan
den later nam in Nederland tijdens de vergadering van
de kring Rijnland een ervaren Rabobankdirecteur, Sjef
van der Salm, afscheid van zijn collega's. Hij gaat lei
dinggeven aan die nieuwe coöperatieve bank. De 25
banken uit zijn kring verbonden zich om een belangrijk
deel van zijn kosten gedurende twee jaar voor hun
rekening te nemen. Een bijzonder voorbeeld van coöpe
ratief handelen in de dagelijkse praktijk.
V.l.n.r.: de heren Ruys, Van der Salm en Klootwijk.
Ploegen in weerbarstige aarde was de titel van het
gedenkboek dat uitkwam bij het vijfentwintigja
rig bestaan van de SSR, de Stichting Steun door
Rabobanken. Die titel vormt een aardige illustratie van
het werk dat de SSR in Tanzania heeft verricht en nog
verricht. In 1989 werd Bram Klootwijk, op dat moment
plaatsvervangend Regiodirecteur in Rotterdam, uitge
zonden om - onder meer - de mogelijkheden voor een
coöperatieve bankenstructuur te verkennen in het oos
telijk deel van Afrika. Drie jaar lang heeft hij inderdaad
'geploegd', door studies te verrichten, initiatieven te
ontwikkelen en contacten te leggen met nationale over
heden. Zijn activiteiten werden beloond. Zo gaf de
vrouwelijke Minister voor Coöperatiezaken in Tanza
nia hem alle steun, mede naar aanleiding van een
bezoek dat zij met een regeringsdelegatie aan het coöpe
ratieve bedrijfsleven in Nederland en aan de Rabobank
had gebracht. Ze was onder de indruk van de kracht en
de mogelijkheden van de coöperatie. De economische
liberalisering in Tanzania maakte het bovendien moge
lijk te komen tot de oprichting van coöperaties, gedra
gen door leden met eigen verantwoordelijkheid. Tot
dan toe was er slechts sprake van door de overheid
gedomineerde coöperaties, waarvoor de overheid en
niet de leden verantwoordelijk waren. Toen Klootwijk
in 1992 Tanzania verliet, liet hij een blauwdruk achter
voor een coöperatieve bank.
Van koffiebonen tot bankvergunning
In de Kilimanjaro-regio, een gebied in Tanzania met een
oppervlakte zo groot als Nederland en .150.000 inwo
ners, is een goed geleide koffiecoöperatie gevestigd. Bij
deze coöperatie zijn enige honderden dorpscoöperaties
aangesloten. De leden zijn koffieboeren. Een deel van de
opbrengsten van de koffie wordt door deze centrale
coöperatie in een fonds gestort en onder meer gebruikt
voor de voorfinanciering van de koffieoogst. De koffie
boeren kunnen bij geen enkele bank krediet krijgen.
Feitelijk fungeert hun centrale coöperatie als een soort
bank, die echter sterk afhankelijk is van de koffieprijzen.
Mede op basis van de aanbevelingen van Klootwijk
ondernam deze centrale coöperatie een studie naar de
mogelijkheden om een coöperatieve bank tot stand te
brengen met de dorpscoöperaties als leden. De uitkom
sten van deze studie waren positief. Vervolgens werd in
1994 een beroep gedaan op de SSR om menskracht ter
beschikking te stellen om de plannen verder uit te werken.
Voor dit doel werd Charles Ruys voor ruim drie maan
den beschikbaar gesteld. Ruys heeft een langjarige erva
ring bij de Rabobank als interim manager en als mede-
IO
