Visie op 1992
budget ontlast. Daarnaast betekent
een produktieherstel in de voormalige
DDR dat het Westduitse produktie-ap-
paraat minder wordt belast, wat helpt
om de inflatiedruk in te dammen.
Ofschoon de vermelde risico's niet
moeten worden gebagatelliseerd, lijkt
het er toch op dat in de loop van 1992
de inflatoire gevaren bij onze Ooster
buren zullen wijken, de rente zal dalen
en de conjuncturele hemel wereldwijd
geleidelijk zal opklaren.
Tegenwind in Nederland
Na een onverwacht lange periode
van ruim 7 jaar economische voor
spoed leek het tij voor Nederland eind
1990 te keren. De Duitse eenwording
had op dat moment echter een zodani
ge toename van de Nederlandse ex
port tot gevolg dat de economische
groei in geheel 1990 nog hoog bleef.
Dit effect ebde in 1991 echter weg,
waardoor het minder gunstige econo
mische klimaat duidelijk zichtbaar
werd. Voor het komende jaar wordt
een verdere toename van de economi
sche tegenwind verwacht.
In 1992 zal de groei van de indus
triële produktie verminderen en de
werkgelegenheid zal nog maar nauwe
lijks toenemen. Deze toename is bo
vendien aanzienlijk geringer dan de
groei van het arbeidsaanbod. Na een
aantal jaren van voortdurende daling
zal de werkloosheid in 1992 dan ook
weer toenemen. Daarnaast zal de in
flatie op een voor Nederlandse begrip
pen hoog niveau blijven. In de eerste
maanden van volgend jaar zal de prijs-
Tabel 3: Macro-economische kerngegevens Nederland
(gemiddelde %-verandering t.o.v. vorig jaar)
1989 1990 1991 1992
De Oostduitse econo
mie, die een duidelijk
stempel drukt op de
ontwikkelingen in de
Bondsrepubliek, ver
toont tekenen van
herstel.
Volumina:
Particuliere consumptie
Bedrijfsinvesteringen
in vaste activa (excl. woningen)
Goederenuitvoer
Goedereninvoer
Bruto nationaal produkt
3,1
3,9
23/4
11/2
6,5
8,7
3V2
-3
5,8
5,6
41/2
43/4
6,1
5,1
4
31/4
4,9
3,8
2
11/2
Prijzen:
Gezinsconsumptie 1,1 2,6 4 41/2
Loonsom per werknemer
in bedrijven 0,9 3,6 5 43/4
Gemiddeld niveau:
Werkloosheid (x 1000 personen) 390 345 325 350
Bron: CBS, CPB en eigen berekeningen
Overgang naar lichte
meewind
Bovenstaande opsomming lijkt aan
te geven dat 1992 een zeer moeilijk
jaar wordt voor de Nederlandse econo
mie. Hoewel ons land inderdaad geen
gemakkelijke tijd tegemoet gaat. mag
de toekomst ook weer niet te somber
worden ingezien. Achter de donkere
wolken boven 1992 blijkt de zon te
stijging zelfs ruim boven de 4% liggen.
De voor het bankwezen ongunstige si
tuatie van een omgekeerde rentestruc
tuur zal in de eerste helft van 1992 ge
handhaafd blijven. Zowel de korte als
lange rente zullen hierbij op een rela
tief hoog niveau blijven.
Het is vrijwel zeker dat de Neder
landse regering ook in 1992 doorgaat
met de sanering van de overheids
financiën. gericht op de jaarlijkse ver
mindering van het financieringstekort
met een 1/2%. Het is de afgelopen ja
ren duidelijk geworden dat bezuinigen
door de overheid een moeilijk en pijn
lijk proces is. Gelet op de gematigde
economische ontwikkeling zullen de
ombuigingen in 1992 nog meer knellen
dan in de achterliggende jaren. Ook
voor de overheid geldt echter dat de
kost voor de baat uitgaat; door ook in
een ongunstig economisch klimaat
door te gaan met de vermindering van
het financieringstekort, worden de
vooruitzichten voor de volgende jaren
beter. De nadelige effecten van de be
zuinigingen op de economische groei
in 1992 moeten dan ook voor lief wor
den genomen.
De Nederlandse economie is, zoals
bekend, voor een groot deel afhanke
lijk van de export. Voor 1991 en 1992
geldt dat deze afhankelijkheid nog ver
der toeneemt. De belangrijkste bijdra
ge aan de groei van onze economie
komt dan ook van de uitvoer. Het weg
vallen van de sterke stijging van de in-
voervraag vanuit het verenigde Duits
land wordt hierbij gecompenseerd door
het herstel in de andere Westeuropese
landen; de uitvoerstijging blijft hierdoor
op een relatief hoog peil. De binnen
landse bestedingen hebben in 1991
nog slechts in geringe mate bijgedra
gen aan de economische groei en hun
aandeel is in 1992 nog kleiner. Zie ook
tabel 3, waarin de verwachtingen voor
de belangrijkste economische groothe
den vermeld staan.
