Idealen, veerkracht van samenleving
Vervolg van
pagina 13
Wijffels vervolgens voor hef scheppen
van een aantal randvoorwaarden. Op
ondernemingsniveau moeten de finan
ciële consequenties van een beroep
op voorzieningen zoveel mogelijk voel
baar worden. De loonkosten op mini
mumniveau moeten zodanig zijn dat
ondernemingen meer laag-produktieve
arbeid kunnen inschakelen. Milieukos
ten moeten zich zoveel mogelijk verta
len in bedrijfseconomische kosten. In
vesteren in zich ontwikkelende landen
moet aantrekkelijker worden door de
bescherming van onze markten weg te
nemen.
'Het gemeenschappelijke in deze
aanbevelingen is dat via beïnvloeding
van prijsverhoudingen de beslissingen
van ondernemingen beter op maat
schappelijke prioriteiten worden afge
stemd. Dat gebeurt door de markt in
een sociaal wenselijke richting te laten
werken. En niet, zoals in de verzor
gingsstaat al te vaak het geval is, door
eerst de prijssignalen verkeerd te zet
ten en daarop vervolgens via het bu
reaucratisch proces correcties probe
ren aan te brengen.'
Verbeteringen binnen de
onderneming
Ook binnen de onderneming zelf is
volgens de hoofddirectievoorzitter van
Rabobank Nederland nog wel het één
en ander te verbeteren. Om te begin
nen op het terrein van de arbeidsorga
nisatie. De emancipatiegolf heeft goed
opgeleide en mondige werknemers op
geleverd. Medewerkers die in staat en
bereid zijn medeverantwoordelijkheid
te dragen voor het realiseren van on
dernemingsdoelstellingen. Een pas
send antwoord op die ontwikkeling is
volgens hem de onderneming als net
werkstructuur.
'In zo'n structuur functioneren on
derdelen van de onderneming als rela
tief autonome eenheden met een zo
groot mogelijke eigen resultaatverant
woordelijkheid. Argumenten en overtui
ging spelen daarin een grotere rol dan
hiërarchie en directieven. Overigens
vraagt ook de op deze wijze gestructu
reerde onderneming om krachtig lei
derschap. Dat leiderschap kan echter
niet steunen op formele bevoegdhe
den en macht, maar is veeleer geba
seerd op overtuigingskracht in een be
sluitvormingsproces, waarin ook ande
ren een reële inbreng kunnen leveren.'
Een ander terrein waarop aan het
functioneren van de onderneming nog
wel wat te verbeteren is, is dat van de
duurzaamheid, het richten van de acti
viteiten op reële behoeften. 'We komen
dan ook op het terrein van de bedrijfs
ethiek, die -gelukkig- geleidelijk aan
wat meer in de belangstelling komt.
Het is uit deze hoek dat tegenwicht
moet komen tegen de deels ook cultu
reel bepaalde neiging om zo hoog mo
gelijke winst op korte termijn als domi
nerende doelstelling te hanteren.'
Wijffels: 'De bedrijfsethiek kan be
langrijke bijdragen leveren aan het
toetsen van bedrijfsbeslissingen op
lange termijneffecten, zowel voor de
onderneming zelf als voor de omge
ving van de onderneming. Ook het kri
tisch gevolgd worden door interesse-
groepen en de pers kan daarbij be
paald behulpzaam zijn.'
Idealen en de Rabobank
Tenslotte gaf de hoofddirectie
voorzitter met betrekking tot de door
hem behandelde onderwerpen voor
beelden van hoe de Rabobank terzake
opereert. 'De Rabobank is een coöpe
ratieve vereniging die tot doel heeft
zelfstandige ondernemers tegen de
best mogelijke voorwaarden te finan
cieren in hun bedrijfs- en beroepsuitoe
fening. Vertaald naar het ideaal van
een zo groot mogelijke participatie in
het arbeidsproces gaat het erom men
sen te ondersteunen in hun streven
zelfstandig deel te nemen aan het eco
nomisch leven. In dit licht spreekt het
vanzelf dat we ook bijzondere facilitei
ten hebben voor startende onderne
mers. Eén en ander is ook niet zonder
betekenis voor de ontwikkeling van de
werkgelegenheid meer in het alge
meen.'
Wijffels vervolgde: 'Onze organisa
tie heeft niet alleen een afwijkende
doelstelling, maar ook een afwijkende
structuur. Ruim 800 autonome lokale
banken die samenwerken binnen de
koepelorganisatie Rabobank Neder
land. De formele macht van de koepel
is beperkt en ontstaan door delegatie
van onderop. Belangrijke besluiten
worden nooit genomen dan na uitvoeri
ge consultatie van de basis. Men zal
begrijpen dat ik in dit bestel met mijn
netwerk-ideaal redelijk uit de voeten
kan.'
Over het milieu stelde de hoofddi
rectievoorzitter: 'Dat is een kwetsbaar
der punt. Door onze financieringsactivi
teiten, met name ook in de landbouw,
zijn we verbonden met produkties die
vervuilen op een schaal die niet aan
vaardbaar is. Het mestprobleem is
daar het meest prangende voorbeeld
van. Dat levert spanning op tussen
twee doelstellingen die we nastreven.
Enerzijds het ondersteunen van de
continuïteit van de leden-bedrijven in
die sector. En anderzijds het onder
schrijven en daadwerkelijk ondersteu
nen van de milieuprioriteit. We trachten
de spanning tussen die twee op te los
sen door ons in te zetten voor bewust
wording van de problematiek en door
aanmerkelijke bedragen beschikbaar
te stellen voor onderzoek naar en
ontwikkeling van schonere produktie-
methoden.'
In relatie met de problematiek van
de tweede en derde wereld merkte
Wijffels op: 'We hebben een tweetal in
strumenten om derde-wereldlanden te
ondersteunen, met name bij de ontwik
keling van de plattelandseconomie.
Het ene is van financiële aard: een
fonds voor de financiering, lees subsi
diëring van projecten. Het andere is
een adviesbureau dat ervaring en ex
pertise uit onze organisatie op het ge
bied van plattelandskrediet en coöpe
ratie-ontwikkeling beschikbaar stelt
aan organisaties en landen, zowel in
de derde wereld als in Oost-Europa.'
Als laatste toetspunt voor het om
gaan met zijn idealen binnen de Rabo-
bankorganisatie keek Wijffels naar de
bedrijfsethiek. 'Onze ethiek wordt sterk
bepaald door de uit onze doelstelling
voortvloeiende gerichtheid op dienst
verlening aan de reële sfeer in de eco
nomie. Transacties die daar geen ver
band mee houden, hebben niet onze
belangstelling. De stroom van nieuwe
snufjes uit de wereld van de haute
finance wordt door ons steeds getoetst
op zijn relevantie voor werkelijke be
hoeften in de produktiesector van de
economie. Is die relevantie er niet, dan
is het speculatieve gehalte ervan even
hoog als de duurzaamheid ervan be
perkt is. Dat klinkt conservatief en dat
is het ook. Maar daarin worden we ge
sterkt door de ervaring dat ethisch ver
antwoorde beslissingen de meest
duurzame en de meest produktieve
zijn, ook in termen van winst.'
JD
26 Rabobank 12/91
