'Elk maatschappelijk
probleem is de bron
van een ideaal'
I
■HH
Idealen, veerkracht van samenleving
'idealen vinden hun voedingsbodem in het
tekortschieten van de werkelijkheid. Anders
gezegd: in het bestaan van maatschappelijke
problemen. En die zijn er ook in ons deel van
de wereld nog genoeg. Maar we kunnen met
evenveel recht zeggen dat elk
maatschappelijk probleem de bron is van een
ideaal.' Aldus drs. H.H.F. Wijffels,
hoofddirectievoorzitter van Rabobank
Nederland tijdens een onlangs gehouden
symposium van de Veerstichting in Leiden. In
dit artikel enkele hoofdlijnen uit een betoog
over de idealen die het volgens hem waard
zijn om in deze tijd nagestreefd te worden.
Het realiseren van een wereld
waarin het voor meer mensen beter
leven is, vraagt een klimaat waarin
mensen zoekend en tastend, succes
boekend zowel als mislukkingen incas
serend, trachten verder te komen. Wijf
fels: 'Dat is het ideaal van een open,
volwassen, democratische samenle
ving, gebaseerd op een sociale markt
economie. Het markteconomische ele
ment daarin moet de efficiënte voort
brenging en de keuzevrijheid garande
ren. Het sociale element dient een zo
ruim mogelijke participatie in de voort
brenging èn de opbrengsten daarvan
mogelijk te maken. Ook het oriënteren
van produktie en consumptie op har
■l, -r
Het niet deelnemen
aan het arbeidspro
ces. het milieupro
bleem en het omgaan
met de tweede en der
de wereld zijn de be
langrijkste maatschap
pelijke kwesties van
dit moment.
monie met de natuurlijke omgeving be
hoort hiertoe.'
Om daarbij uit te komen moeten
drie belangrijke maatschappelijke
kwesties worden opgelost. De lijn dat
steeds meer mensen buiten het econo
misch voortbrengingsproces komen te
staan, moet worden omgebogen. Het
milieuprobleem vraagt om een oplos
sing en duidelijk moet zijn hoe om te
gaan met de tweede (Oost-Europa) en
de derde wereld.
De hoofddirectievoorzitter consta
teerde dat de kern van de Westeuro-
pese verzorgingsstaat ligt in het treffen
van zodanige inkomensvoorzieningen
dat honger en gebrek kunnen worden
voorkomen. Die verworvenheid is het
volgens hem waard om er een zekere
prijs voor te betalen. Er doen zich ech
ter twee samenhangende bedreigingen
voor. Enerzijds is er de burger die toe
rekent naar optimale inspanningen en
opbrengsten. Anderzijds is er het uit de
markt geprijsd worden van laag-pro-
duktieve arbeid. Deze twee effecten
versterken elkaar en leiden tot een spi
raal van toenemende collectieve lasten
en toenemende non-participatie in het
arbeidsproces.
'De bestaande verzorgingsarrange
menten zijn overbelast geraakt. Dat
opent de weg voor een werkelijk fun
damentele herziening van het gehele
stelsel van inkomensvoorzieningen.
Kern daarvan zal zijn de mondige en
iBUMtKl
