Planmatige
internationalisatie
meer in
aandacht MKB
Internationale samenwerking
Waar het gaat om zakendoen over de grens,
heeft het midden- en kleinbedrijf een
achterstand in te halen op het grotere
bedrijfsleven. Bij internationalisatie kiest het
grootbedrijf nogal eens voor structurele
samenwerking met buitenlandse partners. De
Rabobank liet onderzoeken in hoeverre die
aanpak ook interessant is voor het midden-
en kleinbedrijf.
Het Nederlandse bedrijfsleven heeft
zijn activiteiten nooit beperkt tot de
eigen landsgrenzen. Export, in 1990
voor een totaalbedrag van zo'n f 325
miljard, was en is een belangrijke pijler
van de Nederlandse economie. Het
grootste deel van die uitvoer komt voor
rekening van het grote bedrijfsleven.
Van het midden- en kleinbedrijf (min
der dan 100 werknemers) doet onge
veer 12% zaken over de grens. Circa
45 000 exporterende MKB-ers waren
vorig jaar verantwoordelijk voor zo'n
30% van de totale Nederlandse uit
voer. De resterende 70% wordt door
een veel kleiner aantal grote bedrijven
gerealiseerd. De uitvoer door het mid
den- en kleinbedrijf liet in vergelijking
met de export van het grote bedrijfsle
ven de laatste jaren wel een relatief
grotere stijging zien (zie grafiek).
Het valt op dat de export door het
midden- en kleinbedrijf in toenemende
mate een planmatige aanpak kent. In
het verleden ging men vaak op grond
van toevallige omstandigheden tot ex
port over. Een ontmoeting op een inter
nationale beurs of een order uit het
buitenland leidde tot uitvoer van pro-
dukten. Tegenwoordig komt het vaker
voor dat een ondernemer een duidelij
ke keuze maakt om ook markten over
de grens in zijn plannen te betrekken.
Er is een bewustwording voor interna
tionaal zakendoen te constateren bij
het midden- en kleinbedrijf.
Intermediaire instanties, zoals Ka
mers van Koophandel, branche-organi
saties en ook de banken, spelen sa
men met de overheid een stimulerende
rol in dat bewustwordingsproces. Zij
wijzen het bedrijfsleven op het belang
van internationaal zakendoen en van
samenwerking daarbij. In de nota 'Eco
nomie met open grenzen' zegt het mi
nisterie van Economische Zaken steun
toe aan ondernemingen die in het bui
tenland willen investeren. Ook wordt
bemiddeling aangeboden aan Neder
landse ondernemingen die in Europa
strategische allianties, joint ventures of
fusies nastreven.
Of het door deze stimulering komt is
niet duidelijk, maar het aantal exporte
rende bedrijven in het MKB is de laat
ste jaren fors gestegen. Export is voor
deze bedrijven vaak een eerste stap
op de weg naar internationalisatie.
Wanneer bedrijven langer in het bui
tenland actief zijn, groeit de behoefte
om die activiteiten een meer gestructu
reerd karakter te geven. Samenwer
king met een bedrijf in het buitenland is
één van de manieren om over de
grens een grotere rol te spelen.
Grote bedrijven kiezen nu al vaak
bewust voor die internationale samen
werking. Philips werkt samen met het
Franse bedrijf Thomson op het gebied
van de ontwikkeling van HDTV. Daf
Bus startte met verschillende buiten
landse partners een gezamenlijke
dochteronderneming. De KLM heeft
belangen in een aantal buitenlandse
luchtvaartmaatschappijen. Ook de
strategische allianties van de Rabo-
bankorganisatie met een aantal be
langrijke Europese banken passen in
dit rijtje.
Onderzoek samenwerking
Om na te gaan in hoeverre interna
tionale samenwerking ook voor in het
buitenland opererende MKB-onderne-
mers toegevoegde waarde kan bieden,
liet de Rabobank onlangs een onder
zoek uitvoeren. Daarbij werd vooral
gekeken naar de ervaringen van Ne
derlandse ondernemingen in het mid
den- en kleinbedrijf die al in deze sfeer
actief zijn.
De onderzoekers van Buck Consul-
tants International uit Nijmegen troffen
nog betrekkelijk weinig middelgrote en
kleine ondernemingen aan die op
structurele manier met een buitenland
se collega in zee waren gegaan. Blijk
baar beperkt men zich in dit deel van
het bedrijfsleven veelal nog tot de eer
ste stap: pure export, verkoop van pro-
dukten aan buitenlandse afnemers of
niet-structurele, toevallige vormen van
samenwerking. Uit het onderzoek blijkt
wel dat langzamerhand meer bedrijven
samenwerking zoeken. Natuurlijk
werpt 1992 zijn schaduw vooruit, maar
voor sommige bedrijven begon de sa
menwerking al lang voor de ene Euro
pese markt actueel werd.
Het onderzoek wijst uit dat MKB-on-
dernemingen die kozen voor grens
overschrijdende samenwerking, in het
algemeen gezond zijn en goede toe
komstverwachtingen hebben. Een flink
Ontwikkeling export 1980-1990 (lopende prijzen)
200
180
1980=100
1980
Bron: CBS. bewerking EIM
Grootbedrijf
1985
1990
12 Rabobank 10/91
