Si
Oliemarkt
Produktie en consumptie van aardolie (miljoen vaten per dag)
1980
Produktie
1986
1990
1980
Consumptie
1986
1990
OESO-landen
14,8
16,7
15,6
37,9
34,9
36,9
waarvan
- Verenigde Staten
10,2
10,2
8,8
16,4
15,6
16,2
- West-Europa
2,5
4,1
4,1
13,9
12,6
13,0
-Japan
4,9
4,5
5,2
Opec-landen
27,4
19,6
24,7
3*)
3,5*)
4*)
waarvan
- Saudiarabië
10,0
5,1
6,7
nb
nb
nb
Sovjetunie
12,2
12,5
11,7
9,0
8,9
8,1
Wereld totaal")
62,8
60,3
64,8
62,1
60,7
64,6
schatting inclusief overige
Bron: BP Statistical Review of World Energy June 1991
1986 tot aan de Golfcrisis binnen een
relatief smalle marge tussen 15 en
18 per vat. Het relatief lage prijspeil
ontmoedigde energiebesparing en ver
vanging van olie door andere energie
bronnen (aardgas, steenkool, wind-,
zonne- of kernenergie). Daardoor was
het beleid gericht op vermindering van
de energie-afhankelijkheid van het
Midden-Oosten niet succesvol.
De wereldolieconsumptie is sinds
1986 met 4 miljoen vaten gegroeid tot
bijna 65 miljoen vaten per dag. De helft
van de stijging kwam voor rekening van
de industrielanden die deel uitmaken
van de OESO. De groei in het verbruik
bedroeg daar de afgelopen 5 jaar ge
middeld slechts 1% per jaar en bleef
daarmee duidelijk achter bij de econo
mische groei. Maar het is wel een toe
name, dit in grote tegenstelling tot de
veranderingen in het energieconsump
tiepatroon in de industrielanden na de
oliecrisis van de jaren zeventig.
Sinds 1986 daalde de produktie in
de Verenigde Staten met 1,4 miljoen
vaten per dag. Die afname van de
Amerikaanse produktie heeft een aan
zienlijke invloed op de oliemarkt, om
dat de VS als grootste verbruiker ter
wereld (25% van het wereldtotaal)
steeds meer olie moet invoeren. Vorig
jaar importeerde de VS circa de helft
van de benodigde hoeveelheid.
Een andere ontwikkeling die op lan
gere termijn invloed op de oliemarkt
zal uitoefenen, is de aanzienlijke daling
van de produktie in de Sovjetunie.
Deze vertoonde de afgelopen jaren
steeds kleine fluctuaties, maar vorig
jaar vond een daling van bijna 0,9 mil
joen vaten per dag plaats.
De groei van de wereldconsumptie
en de terugloop van onder andere de
Amerikaanse produktie werden gedekt
door opvoering van de Opec-produktie.
Hierdoor is het aandeel van de Opec in
de wereldproduktie gegroeid van 32%
in 1986 tot 38% vorig jaar.
Maar omdat de produktiecapaciteit
van de Opec-landen sinds de jaren
tachtig nauwelijks is verhoogd, kan
een verdere stijging van de wereldcon
sumptie op langere termijn niet worden
opgevangen binnen de huidige capaci
teit van de Opec-landen.
Verder moet worden geconstateerd
dat, ondanks de technologische voor
uitgang op het terrein van de energie
besparing, de energiebehoefte van de
wereld nog steeds toeneemt. De ont
wikkeling van alternatieve energiebron
nen kent bovendien vanwege techni
sche problemen geen snelle voort
gang. Olie blijft daarom nog de belang
rijkste energiedrager.
Groeiende Opec-rol
In potentie heeft de Opec alle kan
sen om weer een dominante positie in
te nemen, vanwege enorme oliereser
ves in het Midden-Oosten, de relatief
lage produktie-kosten en de toene
mende wereldvraag naar Opec-olie. Bij
voortzetting van de genoemde trends
kunnen de Opec-landen tegen de
eeuwwisseling zelfs in de helft van de
wereldvraag voorzien. Dat zal beteke
nen dat de industrielanden in de toe
komst nog afhankelijker van de Opec-
olie zullen worden dan nu reeds het
geval is. De vraag is of een dergelijke
situatie gevaarlijk kan zijn. Met andere
woorden: bestaat er een kans dat de
Opec in de toekomst het aanbod zal
manipuleren met als doel een forse
stijging van de olieprijzen? Of dat in
derdaad mogelijk is, hangt van ver
schillende ontwikkelingen af.
Bovenal dient het oliebeleid van de
Verenigde Staten zich aan de veran
derde situatie aan te passen. In 1980
dekte de Amerikaanse olieproduktie
meer dan tweederde van de eigen be
hoefte, momenteel is dat slechts de
helft. Om de zaken nog erger te ma
ken: bij de huidige produktie zijn de
bewezen olievoorraden in de VS vol
doende voor slechts 10 jaar verbruik.
Recent werd een nieuwe energie
strategie door de Amerikaanse rege
ring aangekondigd om het binnenland
se verbruik te verminderen en de
produktie op te voeren. Een hogere
produktie kan worden gestimuleerd
door ontginning van bijvoorbeeld het
drs. R. Doueiri
Internationaal
Onderzoek
In de industrielanden
nam het olieverbruik
de afgelopen periode
jaarlijks met gemid
deld 1% toe.
