Zorgverzekering
dè remedie
tegen kwalen
gezondheidszorg?
Gezondheidszorg
De kans bestaat dat de Tweede Kamer zich
op korte termijn weer zal buigen over het
nieuwe verzekeringsstelsel voor de
gezondheidszorg. Net voor het zomerreces
werden ook al harde politieke noten gekraakt
over het opgaan van de particuliere en
ziekenfondsverzekering in een 'moderne
volksverzekering'. Toch bleef een
fundamentele gedachtenwisseling toen
vrijwel achterwege. Wel onderstrepen de
discussies nog eens hoezeer de
gezondheidszorg in de belangstelling staat
van politiek Den Haag. Toch lijkt de nu
gekozen weg niet de remedie voor alle
kwalen van de gezondheidszorg.
De belangstelling van de politiek
voor de zorgsector heeft het afgelopen
decennium geleid tot een breed pakket
aan beleidsmaatregelen. De overheid
wilde kennelijk vanuit een centralisti
sche optiek de hele zorgsector tot in
detail sturen. Al die inspanningen heb
ben niet kunnen voorkomen dat er een
toenemende spanning wordt ervaren
tussen de vraag naar zorg en het aan
bod. Wachtlijsten voor plaatsing in een
verpleeghuis of het ondergaan van een
operatie, waarover de media regelma-
De verzekeraars moe
ten contracten sluiten
met de aanbieders
van zorg.
m
tig berichten, zijn voorbeelden van de
problemen die zich voordoen.
De vergrijzing van de bevolking
zorgt voor een toenemend beroep op
zorg, maar ook medisch-technologi-
sche ontwikkelingen, de mondigheid
van de zorgconsument en individuali
sering van de samenleving hebben de
vraag naar professionele zorg doen
toenemen. In het verlengde daarvan
stegen ook de kosten. Met instrumen
ten als erkenningen- en vergunningen
beleid, inkomensbeleid voor de vrije
beroepen en prijsbeleid heeft de over
heid geprobeerd de kosten in de hand
te houden. Verder dan een zekere
temporisering van de kostengroei
kwam het echter niet, ook al omdat de
maatregelen niet altijd het gewenste
effect sorteerden. Dat laatste had
deels te maken met de complexiteit
van de regelgeving, deels met de in
vloed van belangengroepen.
Een sprekend voorbeeld van een
maatregel die anders uitpakte dan be
doeld, is het besluit om te snijden in
het aantal ziekenhuisbedden. In eerste
instantie wisten de ziekenhuizen via ju-
rische procedures aan te tonen dat er
door de haast fouten waren geslopen
in de wettelijke regeling. De uitvoering
van de maatregel liep daardoor aan
zienlijke vertraging op. En toen de bed
denreductie na enkele jaren alsnog
werd doorgevoerd, bleven de financië
le besparingen ver achter bij de doel
stelling. Er had zich inmiddels namelijk
een flinke verschuiving voorgedaan in
de vergoedingenstructuur voor de zie
kenhuizen. Elk ingeleverd bed leverde
daardoor niet de verwachte f 40.000,-
op, maar nog slechts ongeveer
f10.000,-.
Moderne volksverzekering
Net als voor andere sectoren wil de
overheid in de gezondheidszorg het
beslag op financiële middelen beheer
sen. Het hiervoor beschikbare instru
mentarium stamt echter uit een perio
de waarin de aandacht nog vooral was
gericht op het beheersen van de groei.
Nu de situatie vraagt om forse terug
dringing van uitgaven, blijken deze in
strumenten ontoereikend. De noodzaak
tot een fundamentele herbezinning
dient zich aan. Begrippen als decentra
lisatie, deregulering, grotere eigen ver
antwoordelijkheid van belanghebben
den en marktwerking doen hun intrede.
Er worden commissies geformeerd
om te adviseren over een fundamen
teel nieuwe aanpak. Zo ook in de ge
zondheidszorg, waar de Commissie
Dekker in maart 1987 rapport uit
bracht. Een eerste bescheiden stap in
de wijziging van de financieringsstruc
tuur van de gezondheidszorg werd be
gin 1989 gezetmaar alle fundamen
tele besluiten werden -mede door een
kabinetswisseling- vooruit geschoven.
In mei vorig jaar werd de nota 'Werken
aan zorgvernieuwing', beter bekend
als het plan van staatssecretaris
Simons, gepresenteerd.
Kern van de stelselwijziging in de
gezondheidszorg, zoals beschreven in
het plan Simons, is de verandering van
het verzekeringsstelsel. De particuliere
ziektekostenverzekering en de zieken
fondsverzekering worden daarbij gelei
delijk overgeheveld naar een gemoder
niseerde AWBZ (Algemene Wet Bij
zondere Ziektekosten), die vervolgens
door 'zorgverzekeraars' wordt uitge
voerd. Het onderscheid tussen zieken
fondsen en particuliere ziektekosten
verzekeraars verdwijnt. De zorgverze
kering, door de staatssecretaris
getypeerd als een 'moderne volksver
zekering', omvat niet alleen de pakket
ten die nu via ziekenfonds of particulie
re ziektekostenverzekeraar zijn gedekt,
maar ook de voorzieningen van de
AWBZ en de zorg die onder de maat
schappelijke dienstverlening valt
(gezinsverzorging en verzorgings
tehuizen).
Opnieuw in Kamer?
Een belangrijk kenmerk van het
plan Simons is dat de overheid wel
voorschrijft welke vormen van zorg on
der de verzekering moeten vallen,
maar aan de verzekeraars de nodige
vrijheid geeft om het hoe van de zorg
verlening te regelen. Zo kan de verze
keraar bijvoorbeeld bepalen dat medi
sche artikelen bij een bepaalde (goed
kope) leverancier moeten worden
afgenomen of dat anders dient te wor
den bijbetaald. Verder is onder meer
aangegeven dat de verzekeraars ver
plicht zijn iedereen te accepteren en
dat verzekerden invloed krijgen op het
beleid van de zorgverzekeraar.
