Afvalpreventie
NMC-informatiepocket 'Beperking
milieurisico's', waarin nader op dit on
derwerp wordt ingegaan.
Minder makkelijk in geld uit te druk
ken, maar zeker niet minder belangrijk
is de verbetering van het bedrijfsimago
die door een structurele toepassing
van afvalpreventie zal ontstaan. Een
sterker imago bij afnemers, omwonen
den en overheid kan indirect een eco
nomisch voordeel opleveren voor het
bedrijf. Niet alleen kan het produkt be
ter in de markt komen te liggen, ook de
werving van personeel kan gemakkelij
ker worden.
Het nemen van afvalpreventiemaat
regelen vergroot bovendien de kans
dat op een aanvraag voor bedrijfsuit-
breiding in het kader van de Hinderwet
positief wordt beschikt. Tevens kan af
valpreventie de aanzet zijn tot het op
zetten van een meer omvattend intern
milieuzorgsysteem voor het bedrijf.
Afvalpreventie moet en kan, maar
het gaat niet zomaar. Met een planma
tige, gestructureerde aanpak kan het
meest worden bereikt. Zo'n aanpak
verloopt in fasen. Eerst worden plan
ning en organisatie van het project ge
regeld. Vervolgens wordt een aantal
mogelijkheden voor afvalpreventie
geïnventariseerd, waarna wordt onder
zocht welke opties haalbaar zijn. De
laatste fase is uiteraard het realiseren
van de haalbare afvalpreventiemaat
regelen.
Projectteam samenstellen
Het is van groot belang dat alle ge
ledingen binnen het bedrijf een positie
ve houding aannemen ten aanzien van
het afvalpreventieproject en de daaruit
voortvloeiende maatregelen. Afvalpre
ventiemaatregelen leiden veelal tot
veranderingen in het bedrijf en de
praktijk wijst uit dat veranderingen
makkelijker worden geaccepteerd als
medewerkers -van hoog tot laag- actief
bij het project zijn betrokken. Het is
een taak van de bedrijfsleiding om
deze betrokkenheid te creëren.
Eén van de eerste stappen is de sa
menstelling van een projectteam, dat
verantwoordelijk is voor de totale aan
pak. Wie in het team zitting hebben, is
afhankelijk van de grootte en organisa
tie van het bedrijf. In een kleinere on
derneming kan de directeur voorzitter
zijn, bij een wat groter bedrijf is dat bij
voorbeeld de produktiechef. Het pro
jectteam formuleert de afvalpreventie
doelstellingen.
Hierna volgt een inventariserend
onderzoek, dat men zou kunnen zien
als het doorlichten van het bedrijf. Na
dit onderzoek moet duidelijk zijn welke
apparatuur of instrumenten (produktie-
middelen) worden toegepast, welke
C. Houtman
Nationaal
Milieucentrum
Veel bedrijven zijn hun
afvalwater gaan zuive
ren om heffingen voor
het lozen op opper
vlaktewater terug te
dringen.
drijf -zie het voorbeeld van de lecithine-
fabriek- is een mogelijkheid. Ook het
zorgvuldig omgaan met grondstoffen
kan aanzienlijke besparingen opleve
ren. Zo kon in de suikerindustrie met
een relatief eenvoudige maatregel -bij
het wassen van de suikerbieten gaat
minder grondstof verloren- voor miljoe
nen guldens aan suiker extra worden
gewonnen. Met hergebruik en/of een
efficiënte omzetting van grondstoffen
wordt niet alleen de hoeveelheid afval
in de hand gehouden, het is ook een
milieubelang dat -soms onvervangba
re- grondstoffen niet worden verspild.
Een andere vorm van afvalpreven
tie is het omzetten van afvalstoffen in
bijprodukten. Door de vrijkomende af
valstoffen vroegtijdig af te vangen en
op te werken tot een zuivere stof kan
een bijprodukt worden gefabriceerd dat
elders toepasbaar is. De kunstmestin
dustrie die kooldioxide terugwint en op
werkt. is daarvan een voorbeeld. De
mogelijke bruikbaarheid van reststof
fen wordt vergroot als een bedrijf de
afvalstoffen zoveel mogelijk van elkaar
gescheiden houdt.
Een heel direct bedrijfseconomisch
voordeel ontstaat als voor een produkt
op grond van het milieuvriendelijke ka
rakter nieuwe afzetmogelijkheden ont
staan. Welk produkt nu wel of niet
milieuvriendelijk is, hangt onder meer
af van de duurzaamheid, de toepas
sing van milieu-(on)vriendelijke stoffen,
de produktiewijze en de recycling-
mogelijkheden. De consument geeft
steeds vaker de voorkeur aan 'groene'
produkten, dus ook aan produkten
waarbij zo min mogelijk (schadelijk) af
val ontstaat.
Een veelbesproken middel om
milieuvriendelijke produkten te onder
scheiden is het -onder meer in Duits
land al toegepaste- milieukeurmerk. Er
is sprake van dat dit keurmerk ook in
Nederland zal worden ingevoerd. Het
verkoopsucces van bijvoorbeeld fos
faatvrije wasmiddelen is overigens een
indicatie dat er ook zonder officieel
keurmerk een markt is voor milieu
vriendelijke produkten.
Heffingskosten lager
Heel prozaïsche redenen om aan
afvalpreventie te doen, zijn het verla
gen van heffingskosten en de afne
mende kans om aansprakelijk gesteld
te worden. In het verleden zijn veel be
drijven hun afvalwater gaan zuiveren,
omdat de Wet Verontreiniging Opper
vlaktewater een heffing instelde op het
lozen van bepaalde stoffen in het op
pervlaktewater. In de toekomst zal het
heffingsinstrument waarschijnlijk voor
meer vormen van vervuiling worden
toegepast. De afvoer- en verwerkings
kosten van afval zijn nu al aanzienlijk
en zullen verder stijgen. Deskundigen
beweren zelfs dat binnen tien jaar de
prijs voor afvalverwerking kan vervier
voudigen.
Bedrijven kunnen aansprakelijk
worden gesteld voor veroorzaakte
milieuschade. Naast de overheid kan
ook elke willekeurige burger of onder
nemer de door hem of haar ondervon
den milieuschade verhalen op de
vervuiler. Uit recente jurisprudentie
blijkt dat het vervuilende bedrijf steeds
vaker in het ongelijk wordt gesteld en
moet opdraaien voor de aangerichte
schade. Over enige tijd verschijnt de
