Wereldeconomie
1991: overaanbod
van onzekerheden
Visie op 1991
Sombere geluiden over de economische
toekomst zijn steeds vaker te beluisteren. De
toch al voorziene conjuncturele terugval zou
door de gebeurtenissen in het Midden-Oosten
ernstiger vormen aannemen. Voor de
Westeuropese economieën hoeft de
groeivertraging overigens geen
verontrustende proporties aan te nemen,
wanneer het Golfconflict op bevredigende
wijze wordt opgelost. In alle onzekerheid lijkt
één ding zeker: de rente zal voorlopig op een
hoog niveau blijven. Dit zijn conclusies uit de
brochure 'Visie op 1991', die het directoraat
Financiële Markten van Rabobank Nederland
dezer dagen aan haar institutionele relaties
presenteerde.
De economische ont
wikkelingen zouden
toch al wat minder
zijn; onverwachte ge
beurtenissen hebben
deze tendens ver
sterkt.
Onverwachte gebeurtenissen con
fronteren ook economen met het gege
ven dat hun voorspellingen altijd voor
waardelijk zijn. Dat werd ook het afge
lopen jaar weer duidelijk. In het begin
van 1990 kondigden de regeringen van
de beide Duitslanden de vorming van
een monetaire unie aan. In oktober
was de economische, financiële en
staatkundige eenwording al een feit.
Tot augustus waren wereldwijd de ge
beurtenissen in het thans verenigde
Duitsland overheersend voor de rente
ontwikkeling. Toen viel Irak Koeweit
binnen en ontstond de Golfcrisis, met
als gevolg scherp stijgende olieprijzen,
versneld inzakkende beurzen en oplo
pende (kapitaalmarkt)rentes.
De Duitse eenwording en de Iraak-
se inval hadden in 1990 belangrijke in
vloed op zowel de internationale poli
tieke verhoudingen als op het interna
tionale economische klimaat. Zo leidde
het samengaan van de beide Duitslan
den niet alleen tot een rentestijging,
maar ook tot een toenemende invoer-
groei vanuit de omliggende Westeuro
pese landen. De Golfcrisis sloot hierop
aan met een verdubbeling van de olie
prijzen en een toename van de onze
kerheden.
Ongeacht de effecten van de Duitse
eenwording en het Golfconflict was het
reeds duidelijk dat na acht jaar van on
onderbroken groei de wereldeconomie
wat minder zou expanderen. Het infla
tiegevaar was nog alom aanwezig, ter
wijl de toenemende kapitaalbehoeften
werden geconfronteerd met onvol
doende besparingen. De monetaire
autoriteiten hielden daarom de teugels
strak, waardoor de korte rente op een
hoog niveau bleef. Voor de meeste van
hen is er vooralsnog weinig ruimte om
de thans optredende conjunctuurver
traging in hun monetaire beleid vol
doende tegenwicht te geven, ook al
zijn de reële rentestanden historisch
gezien inmiddels hoog. Een weinig
veranderd internationaal rentebeeld
biedt zich zodoende voor 1991 aan.
De ontwikkelingen in Nederland zijn
niet los te zien van wat er elders in de
wereld gebeurt. Het startpunt van de
'Visie op 1991ligt dan ook bij de ver
wachtingen voor de belangrijkste we
reldeconomieën.
Verenigde Staten
Het zwakst zijn de vooruitzichten
voor de Verenigde Staten. Het in 1988
begonnen tragere verloop van de eco
nomische groei bestendigde zich in
1990. In de loop van het derde kwar
taal verslechterde het beeld zodanig
dat voor het jaar als geheel nog
slechts van een economische groei
van maximaal 1% wordt uitgegaan. De
6 Rabobank 12/90
