Banken en Oost-Europa
J
De Rabobank onder
steunt de plaatselijke
banken van de Poolse
Bank Gospodanki
Zywnosciowej bij de
omschakeling naar
een marktconforme
werkwijze.
tilaterale instellingen zoals het Interna
tionale Monetaire Fonds, de Wereld
bank en de recent opgerichte ontwik
kelingsbank voor Europa.
Aan de officiële kredietverlening
zullen voorwaarden moeten worden
verbonden, die zijn gericht op het be
vorderen van de werking van de vrije
markten. Dit is bij uitstek het terrein
waarop het IMF en de Wereldbank
thuis zijn. Flun bemoeienis bij de her
vormingen in Oost-Europa is dan ook
essentieel. Zij zijn de katalysator om
de aansluiting met de wereldmarkt te
verzorgen. Het valt daarom ook toe te
juichen dat de meeste van de Oost-
europese landen inmiddels tot deze
instellingen zijn toegetreden, terwijl
ten aanzien van de Sovjetunie een
dergelijke stap overwogen wordt.
Daarnaast is ook de rol van de
overheid belangrijk. Voor Nederland
kan daarbij worden gewezen op het
beschikbaar stellen van ondersteu
ningskredieten voor deze landen,
waardoor de betrokkenheid van het
eigen bedrijfsleven in Oost-Europa kan
worden bevorderd. Ook een goed be
leid van de NCM. de Nederlandsche
Credietverzekering Maatschappij, is
van belang. De recente stappen die op
dit terrein door de Nederlandse over
heid zijn gezet, vormen een goed be
gin.
De bancaire kredietverlening aan
Oost-Europa zal in de komende jaren
dus voornamelijk gedreven worden
door de bestaande klanten. Flun be
hoeften zullen in hoofdzaak liggen op
het gebied van handels- en betalings
verkeer. Het valt te verwachten dat de
handel met de Oosteuropese landen
zal toenemen. Er is een enorme be
hoefte aan goederen vanuit het wes
ten, zowel in de consumptieve sfeer
als voor de omvorming van de produk-
tiestructuur. Ook zullen de handelsstro
men verlegd worden van de Comecon-
partners naar het Westen. Door goede
regelingen voor het betalingsverkeer
met deze landen en het verschaffen
van handelskredieten draagt het wes
terse bankwezen bij aan de integratie
met de wereldmarkt.
In de tweede plaats kunnen banken
een belangrijke rol spelen bij het sla
gen van de hervormingen door het
overdragen van kennis en deskundig
heid. Het bankwezen in de Oosteuro
pese landen zal immers op een geheel
andere leest geschoeid moeten wor
den. In de planeconomie hebben ban
ken een volstrekt passieve rol. Het
plan bepaalt tot welke bedragen en
voor welke activiteiten kredieten mo
gen worden verstrekt. In een vrije
markteconomie moet daarentegen de
kredietverlening op commerciële basis
gebeuren. Er is in deze landen dan
ook een enorme behoefte aan kennis
over de werking van het westerse
bankwezen. Door het beschikbaar stel
len van deskundigheid, zowel door het
opleiden van Oosteuropeanen als door
het uitzenden van eigen mensen, kan
het westerse bankwezen hierin voor-
Specifieke deskundigheid
Rabobank
De Rabobank heeft altijd een nau
we betrokkenheid gehad bij de Oost
europese landen. Het beleid van onze
organisatie weerspiegelt de hierboven
geschetste lijnen. Sinds de omwente
lingen ligt het accent op het verschaf
fen van handelsfinanciering. Ook levert
onze organisatie deskundigheid voor
het opzetten van een netwerk van
agrarische banken op marktconforme
basis. Zo heeft de Rabobank een over
eenkomst gesloten met de Poolse
Bank Gospodanki Zywnosciowej
(BGZ), een agrarische kredietcoöpera
tie, waarbij kennis ter beschikking
wordt gesteld om de plaatselijke ban
ken van deze organisatie op een
marktconforme leest te schoeien.
Daarnaast is er onze specifieke
deskundigheid als belangrijkste finan
cier van de Nederlandse landbouw. De
landbouw trekt veel belangstelling van
uit Oost-Europa, mede omdat deze
sector daar wordt gezien als een op
korte termijn belangrijke bron voor het
genereren van exportopbrengsten. De
belangstelling richt zich niet alleen op
produktiemethoden, maar ook op de
manier van organisatie. Veel landen in
Oost-Europa staan voor de opgave om
de grootschalige staatsbedrijven om te
zetten in voor de vrije markt produce
rende ondernemingen.
Omvorming naar primaire produk-
tiecoöperaties is een manier. Daar
naast is ook de verwachting dat het
aantal gezinsbedrijven zal toenemen,
al blijven voorlopig de regelingen ten
aanzien van grondeigendom een poli
tiek vaak zeer heikele zaak. Dat bete
kent dat er verschillende soorten be
drijven naast elkaar zullen bestaan.
Met name de kleine bedrijven zullen
om te overleven zich moeten speciali
seren en hun produktie intensiveren.
Bij de omschakeling van de agrarische
produktie naar een methode geba
seerd op een vrije-markteconomie kan
de deskundigheid van het Nederlandse
agrarische bedrijfsleven goed van pas
komen.
Het ontstaan van een veel liberaler
klimaat in de Oosteuropese landen is
vanuit politiek oogpunt een zeer ver
heugende ontwikkeling. Daarnaast zul
len op de wat langere termijn door de
integratie met de wereldmarkt ook be
langrijke nieuwe groei-impulsen ont
staan. Er ligt voor de desbetreffende
landen echter een enorme opgave. In
dit verband zij gewezen op de voorma
lige DDR. Onder het oude bewind leek
de economie daar tot de meest effi
ciënte van de Oosteuropese landen te
behoren. Nu de aansluiting met het
Westen, via het ontstaan van het ene
Duitsland, in een zeer hoog tempo tot
stand is gebracht, blijkt pas goed wel
ke enorme kosten omschakeling naar
een vrije-markteconomie met zich mee
brengt.
Dit schept onzekerheid. Banken
stellen zich zeer voorzichtig op. De
Westerse overheden zullen daarom
een belangrijke rol op zich moeten ne
men in de financiering van de hervor
mingen in deze landen. Zij zijn de kata
lysator die de private kapitaalstromen
vanuit het Westen in gang zal moeten
zetten.
