Handelsfinanciering
en kennisoverdracht
Westerse banken in Oost-Europa:
Banken en Oost-Europa
Buitenlandse financieringsmiddelen zijn
onontbeerlijk voor het realiseren van de
gewenste hervormingen in de Oosteuropese
economieën. Het westerse bankwezen echter
is -ook al door ervaringen in Latijns Amerika-
uiterst terughoudend om dergelijke
financieringen te verstrekken. Hier ligt een
belangrijke taak voor overheden en officiële
instanties. Dat betekent niet dat banken
langs de kant mogen toezien. Ze hebben
- zoals onder meer ook de Rabobank
onderkent- een eigen rol.
De binnenlandse eco
nomie in de Sovjetunie
staat op instorten. De
consument ervaart de
problemen dagelijks
aan den lijve.
In vrijwel alle landen van Oost-
Europa vinden momenteel politieke en
economische hervormingen plaats. Er
is daarbij onderscheid te maken tussen
de landen buiten de Sovjetunie, die
zich overigens graag aanduiden als de
landen van Midden-Europa, en de
Sovjetunie zelf. In de eerste groep lan
den komen de omwentelingen duidelijk
van onderaf: het is de bevolking die
vraagt om meer politieke en economi
sche vrijheden. Daarentegen is het in
de Sovjetunie vooral te danken aan het
optreden van Gorbatsjov, die de be
grippen 'perestrojka' en 'glasnost' in
troduceerde, dat ook daar een begin is
gemaakt met het afbreken van de star
re structuren.
Door het toelaten van grotere eco
nomische vrijheden in de Oosteurope
se landen en het openstellen van hun
economieën voor de wereldmarkt zul
len belangrijke groei-impulsen worden
geschapen. Dat geldt niet alleen voor
de landen zelf, maar ook voor de om
ringende landen. Waren de markten in
Oost-Europa tot voor kort in sterke
mate afgeschermd van het buitenland,
nu krijgt het Westen er een concurrent
en een afzetmarkt bij. De internationa
le handel neemt toe, waardoor de
mondiale welvaartsgroei ook een sti
mulans krijgt. In die zin zijn, ook in
economisch opzicht, de hervormingen
in Oost-Europa goed nieuws.
Het is echter een perspectief voor
de wat langere termijn. De volledige
omvorming van de economieën van
Oost-Europa naar westers model zal
immers niet snel gestalte kunnen krij
gen. Daarvoor zijn de benodigde maat
regelen te ingrijpend. Geen enkel on
derdeel van de economie blijft onge
moeid. Bovendien betreedt men tot nu
toe onbekende wegen. Er zijn in de
historie geen voorbeelden van landen
die een overgang van plan- naar
markteconomie hebben gemaakt, al
thans niet in dit stadium van hun ont
wikkeling en met een bevolking die de
cennia lang heeft gewerkt onder een
planeconomie.
Er is echter wel de ervaring van de
landen zelf. In de afgelopen jaren heb
ben verschillende van hen, zoals Polen
en Hongarije, geprobeerd door middel
van beperkte hervormingen toch enke
le elementen van een vrije-markteco-
nomie te introduceren. Dit heeft echter
weinig zoden aan de dijk gezet. Men
heeft ervan geleerd dat met partiële
hervormingen niet volstaan kan wor
den. In de economie hangt immers al
les met alles samen. Vandaar dat in
navolging van Polen veel Oosteurope
se landen proberen het hervormings
tempo op te voeren.
Sovjetunie: onzekerheid
De omwentelingen betekenen ech
ter op korte termijn economische onze
kerheid. Het meest duidelijk blijkt dit
