Het Nederlandse bankenlandschap
binnen een beperkt geografisch werk
gebied opereert. Dit is een uitvloeisel
van de uitgangspunten van Raiffeisen,
één van de pioniers op het terrein van
het coöperatief bankieren. De plaatse
lijke bank is verplicht de benodigde
middelen zoveel mogelijk aan te trek
ken in de plaatselijke gemeenschap en
deze vervolgens ook weer uit te zetten
of ten goede te laten komen aan die
zelfde gemeenschap.
Europese zusterbanken
De Rabobank en haar Europese
zusterbanken hebben veel met elkaar
gemeen, maar er zijn ook verschillen.
Interessant is bijvoorbeeld het verschil
in organisatiestructuur. Binnen de
Rabobankorganisatie werken ruim 850
zelfstandige, plaatselijke coöperaties
samen met een landelijke centrale
bank, Rabobank Nederland, die een
coöperatie op aandelen is. De lokale
banken zijn de aandeelhouders van de
centrale bank. Nederland is opgesplitst
in acht regio's, maar de regiokantoren
vormen geen zelfstandige bestuurs
laag; het zijn vooruitgeschoven posten
van Rabobank Nederland. Zij houden
zich ook niet zelfstandig bezig met
bancaire activiteiten.
In Frankrijk kent het coöperatieve
bankwezen ook een tweeledige struc
tuur. Daar zijn evenwel de ruim 3 000
plaatselijke Caisses Locales wat hun
bancaire activiteiten betreft volledig
geïntegreerd in de circa 90 Caisses
Regionales. De centrale bank, La
Caisse Nationale de Crédit Agricole
(CNCA), is voor 90% eigendom van de
regionale banken.
In Duitsland daarentegen treffen we
- net als in Oostenrijk - (nog) een drie
ledige structuur aan. Bij onze ooster
buren is een deel van de ruim 3 000
plaatselijke Volksbanken en Raiffeisen-
ken bestaan er wat betreft de positie
van de leden of aandeelhouders van
de plaatselijke banken. De aansprake
lijkheid van een lid van de Rabobank is
beperkt. Het hiermee gemoeide be
drag wordt niet daadwerkelijk gestort,
maar hoeft alleen te worden betaald
als de organisatie niet meer aan haar
verplichtingen zou kunnen voldoen. Bij
andere coöperatieve banken ligt dit an
ders. Daar onderschrijven de aandeel
houders niet alleen hun lidmaatschap,
banken aandeelhouder van 3 regionale
banken. Die drie zijn op hun beurt
weer grootaandeelhouder van de cen
trale instelling, de DG Bank (Deutsche
Genossenschaftsbank). Onlangs ech
ter is een aantal regionale banken ge
fuseerd met de centrale DG-Bank, zo
dat thans een deel van het Duitse
coöperatieve bankwezen, net als in
ons land, een tweeledige organisatie
structuur kent.
De centrale instelling behoeft niet
altijd in handen te zijn van de regionale
of plaatselijke banken. De Finse Oko-
bank is bijvoorbeeld aan de beurs
genoteerd. Een deel (65%) van haar
aandelenkapitaal is in handen van de
plaatselijke coöperatieve banken; de
overige aandeelhouders zijn willekeuri
ge beleggers.
In Nederland publiceert de Rabo
bank een geconsolideerde jaarreke
ning, waarin naast de
(meerderheids)deelnemingen ook de
gegevens van alle aangesloten banken
zijn opgenomen. De Nederlandsche
Bank oefent op basis van deze cijfers
toezicht uit op de gehele Rabobankor
ganisatie. Dat de Rabobank aldus als
één geheel wordt gezien, is te danken
aan de zogenaamde 'kruiselingse ga
rantieregeling', die de vermogens van
de verschillende bedrijfsonderdelen
aan elkaar koppelt.
Consolidatie in bovengenoemde zin
vindt niet bij alle coöperatieve banken
plaats. De DG Bank in Duitsland publi
ceert weliswaar een pro-forma gecon
solideerde jaarrekening, maar deze
heeft niet dezelfde status als die van
de Rabobank. Was dit wel het geval,
dan was de coöperatieve DG Bank
veruit de grootste bank in Europa, zelfs
in de wereld.
Positie van de leoen
Andere opmerkelijke verschillen
tussen de Europese coöperatieve ban-
Drs. J.M.A. Lommen
Algemeen
Economisch
Onderzoek
tieve bank brengt, naast verplichtingen,
ook rechten mee. De vele (760 000)
leden van de plaatselijke Rabobanken
kunnen direct invloed uitoefenen op
het beleid van hun bank. Dat gebeurt
onder andere door het goedkeuren van
de jaarstukken tijdens de algemene le
denvergadering en door het aanwijzen
van een bestuur en een raad van toe
zicht uit hun midden.
Wat een cliënt ook zeker zal erva
ren, is dat de plaatselijke Rabobank
26 Rabobank 11/90
