de groei in verzadigde markten
Cijfers Trends
port heeft in de totale afzet (18% bij
het MKB t.o.v. 42% bij het grootbedrijf)
De afzet van het MKB aan particu
lieren is het afgelopen jaar met bijna
4% toegenomen; in het bijzonder na
men de uitgaven aan duurzame con
sumptiegoederen toe. Het groeiper
centage ligt echter wat lager dan dat
van de totale particuliere consumptie,
omdat ook de importen van consump
tiegoederen fors stegen.
Het buitenland blijft voor het MKB
de snelst groeiende afzetmarkt. De uit
voergroei 8%) was sterker dan die
bij het grootbedrijf. Het midden- en
kleinbedrijf heeft evenwel ten opzichte
van het grootbedrijf nog een aanmer
kelijke exportachterstand, getuige de
verschillen in het aandeel dat de ex-
Afzet op buitenlandse markten ver
breedt de basis onder een bedrijfstak.
Vraaguitval op de ene markt kan soms
op een andere markt gecompenseerd
worden. Daartegenover staat dat veel
al aanzienlijke inspanningen vereist
zijn om een buitenlandse markt open
te breken.
De afzet van investeringsgoederen
tot slot maakte in 1989 een redelijke
groei door, met name vanwege inves
teringen in wegtransportmiddelen, ma
chines en gebouwen.
Zorg over investeringsniveau
De winstmarge kon, zowel op de
binnenlandse als op de buitenlandse
afzet, enigszins worden vergroot. Een
gematigde loonkostenontwikkeling
heeft hieraan zeker bijgedragen. Ande
re kostencomponenten als grondstof
fen, energie en rente stegen namelijk
aanmerkelijk in prijs.
De winsten namen met ruim 8%
toe. Per sector zijn echter aanzienlijke
verschillen zichtbaar: de industrie en
de detailhandel realiseerden een
winstgroei van bijna 12%, de winst
groei van de dienstensector bleef on
der het gemiddelde.
In de afgelopen jaren is het eigen
vermogen van MKB-bedrijven toege
nomen tot ruim 30% van hun totale
vermogen. Op dit punt blijft men achter
bij het grootbedrijf, dat een percentage
aan eigen vermogen van 37% kent.
Het investeringsniveau van het
MKB is een punt van zorg. In vergelij
king met 1988 namen de investeringen
zelfs af met 2%, hetgeen op een dui
delijke achterstand ten opzichte van
het grootbedrijf duidt. Een voortdurend
achterblijvend investeringsniveau zal
op termijn tot marktverlies leiden; de
versnellende technologische ontwikke
lingen vereisen namelijk een hoge in
vesteringsactiviteit.
Het MKB is al een aantal jaren de
kurk waarop de arbeidsmarkt drijft. In
1989 nam de werkgelegenheid toe met
46 000 arbeidsjaren, ofwel 2,5%. On
geveer 60% van de werkgelegenheids
groei in de particuliere sector komt
voor rekening van het MKB.
De forse vraag naar arbeidskrach
ten leidt overigens tot knelpunten. De
in de komende jaren verwachte proble
men bij de personeelsvoorziening zul
len waarschijnlijk in eerste instantie in
het MKB gevoeld worden. Ook in dit
licht bezien is het achterblijven van
produktiviteitsverhogende investerin
gen in het MKB een punt van zorg.
Goede start van 1990
Voorspellingen voor de ontwikkelin
gen van het MKB in het lopende jaar
zijn moeilijk gedetailleerd te doen. Wel
iswaar ging 1990 voor het MKB goed
van start, maar de Golfcrisis heeft voor
de nodige onzekerheden gezorgd. Nu
nog niet bekend is wat de exacte effec
ten hiervan op de Nederlandse econo
mie zullen zijn, bieden de prognoses
van medio dit jaar van het Economisch
Instituut voor het Midden- en Kleinbe
drijf (EIM) nog het meeste houvast.
Toen werden ondanks enige groei
vertraging in de afzet 3 1/2%) goe
de resultaten verwacht. Mede door de
Europese ontwikkelingen, en met
name door de Duitse eenwording,
werd toen uitgegaan van exportgroei
cijfers voor het MKB die weer op het
zelfde niveau zouden uitkomen als vo
rig jaar. Dominante afzetlanden zullen
drs. J. J. B. van de Pol
Bedrijfstakonderzoek
