Industrie en technologie
passingsmogelijkheden van haar pro-
duktenpakket. In het eerste geval
wordt de vernieuwing grotendeels in
gegeven door de behoefte aan effi
ciencyverbetering en verlegging van
de bestaande produktiecapaciteit, in
de kunststofsector werden de innova
ties met name geïnspireerd door de
aard van het produkt en wensen in de
markt.
Het algemene uitgangspunt voor in
novaties in de industrie is de continuï
teit van het bedrijf op langere termijn.
In dat opzicht is er geen verschil tus
sen grotere en kleinere ondernemin
gen. Die verschillen zijn er wel in de
wijze waarop men met technologie
wordt geconfronteerd en hoe men daar
mee omgaat.
In het fundamentele onderzoek
naar nieuwe technologieën speelt het
MKB duidelijk een minder grote rol. De
kracht van het MKB ligt veel meer in
de verbreding en verspreiding van el
ders ontwikkelde innovaties. De in
spanningen richten zich op de toepas
singsmogelijkheden in processen en
produkten. Het zelf ontwikkelen van
geheel nieuwe technologieën brengt
grote risico's met zich mee, die voor
het kleinere bedrijf een enorme bedrei
ging kunnen inhouden.
In eigen ontwikkelingen dient veel
tijd, expertise en geld te worden gesto
ken. Niet voor niets blijkt dat MKB-be-
drijven die zich op dit pad begeven,
veelal proberen om de door hen in
gang gezette ontwikkeling stap voor
stap te realiseren.
Flexibele kleinschaligheid
Voor veel MKB-bedrijven is techno
logische innovatie geen autonome ont
wikkeling. Ze worden ermee gecon
fronteerd omdat leveranciers en/of af
nemers ermee bezig zijn. Dit vraagt
een grote flexibiliteit van de onderne
mer; op korte termijn moet worden in
gespeeld op wensen uit de markt.
Hoewel de terminologie anders doet
vermoeden, is die noodzaak tot flexibi
liteit één van de belangrijkste redenen
waarom in het MKB nog weinig gebruik
wordt gemaakt van flexibele produk-
tieautomatisering, het systeem waarbij
herprogrammeerbare computers het
totale produktieproces besturen. Vanuit
het MKB-gezichtspunt is dit toch een te
beperkte invulling van het begrip flexi
biliteit. Er is meer behoefte aan klein
schalige technologische mogelijkheden
met een snelle operationele inzetbaar
heid en een overzichtelijk kostenpa
troon.
Het is niet alleen mogelijk het gehe
le produktieproces te besturen via de
computer, er zijn ook computer be
stuurde machines. Deze zogenaamde
Industriële bedrijven met speur- en ontwikkelingswerk
(in van totaal aantal bedrijven)
Aantal werknemers
Branche
10-19
21,2
Voedings- en genotmiddelen
48,0
20-49
34,6
Textiel en leder
28,9
50-99
62,6
Hout en bouwmaterialen
31,4
100-199
76,9
Papier, grafisch
31,1
200-499
86,3
Chemie, kunststof
65,7
>=500
89,4
Metaal
46,3
Overig
36,6
Gewogen gemiddelde
42,4
42,4
Bron: Onderzoek 'Innovatie in de Nederlandse Industrie en Dienstverlening'
(1988)
CNC-machines worden in het kleinere
bedrijf al wel vrij veel gebruikt, zij het
- mede gelet op de aanzienlijke kos
ten- met name in ondernemingen met
seriematige produktie. Robots komen
in het MKB relatief nog weinig voor.
Veel MKB-bedrijven functioneren
als toeleverancier voor andere (grote
re) ondernemingen. Uitbesteders stel
len steeds hogere eisen aan hun toele
veranciers, ook op het gebied van
technologie. Toeleveranciers die ach
terblijven in hun technologische toe
passingen, lopen -mede door de toe
nemende internationale concurrentie-
het risico orders te verliezen. Innova
tieve toeleveranciers zullen deze ont
wikkeling niet als een bedreiging zien,
maar eerder de nieuwe kansen aan
grijpen. Zij zullen zich verder speciali
seren en zo veel mogelijk technologi
sche know-how opbouwen.
In veel gevallen zal het erop neer
komen dat de toeleverancier de tech
nologische kennis die bij de uitbeste
der is opgebouwd, verder uitwerkt en
praktisch toepasbaar maakt. Dit optre
den als 'co-maker' stelt hoge eisen
aan kennis en kunde van de toeleve
rancier. Ook vraagt de toeleverancier
een grote mate van technische en or
ganisatorische efficiency.
De nadruk die hiervoor werd gelegd
op de toeleverende industrie, betekent
overigens niet dat de overige bedrijven
in het industriële MKB minder aan
dacht zouden hoeven geven aan tech
nologische ontwikkelingen. Concurren
ten die dankzij innovatie efficiënter
(dus goedkoper) werken en/of een be
ter produkt leveren, zullen meer en
meer een spookbeeld vormen voor on
dernemers die niet goed omgaan met
deze ontwikkelingen.
Rol MKB belangrijker
Als het industriële MKB voldoende
inspeelt op de hiervoor geschetste ont
wikkelingen, zal deze sector -zoals dat
bijvoorbeeld ook in de Verenigde Sta
ten aan de orde is- de komende jaren
een steeds belangrijker rol kunnen
gaan vervullen in de economie. Het in
dustriële MKB kan zo een groter aan
deel verwerven in produktie en werk
gelegenheid, maar ook in de ontwikke
ling van nieuwe technologieën en de
toepassing daarvan.
Zonder de flexibiliteit uit het oog te
verliezen zullen zeker de toeleveran
ciers in de hogere echelons van de
toeleveringspyramide steeds meer tijd,
expertise en kapitaal moeten investe
ren in technologische vernieuwing. Af
hankelijk van de schaalgrootte van het
bedrijf en de reëel in te schatten risi
co's zullen zij kiezen voor technologi
sche ontwikkeling in eigen beheer of
zullen ze hiervoor op hun beurt uitbe
steder worden. Ook samenwerking
met andere bedrijven kan uitkomst bie
den, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling
van een nieuwe technologie met ver
schillende toepassingsmogelijkheden.
drs. H.B. Vruggink
Sectormanagement
Handel, Industrie en
Dienstverlening
