Het Nederlandse bankenlandschap
Economische en Monetaire Unie
(EMU) meer vorm gaat krijgen. Dan
immers zal daadwerkelijk integratie
gaan plaatsvinden en zullen de wissel
koersen op de valutamarkten zich sta
biliseren of wellicht zelfs plaatsmaken
voor een enkele nieuwe Europese
munt.
Financiële innovaties
Hier ligt een relatie met een volgen
de trend in de financiële wereld: de de
regulering. In nauwe samenhang met
de automatisering en internationalise
ring zijn in de afgelopen jaren veel
(wettelijke) regelingen die beperkingen
oplegden aan het bankwezen, afge
schaft. Zo is een groot aantal restric
ties op het terrein van het kapitaalver
keer en kapitaalmarktprodukten ver
dwenen. Dit had onder meer tot gevolg
dat talrijke financiële innovaties het
licht zagen.
In dit verband kan ook de branche
vervaging worden genoemd. Het ver
schil tussen algemene banken en
spaarbanken wordt steeds kleiner, het
produktassortiment van de banken
breidt uit en de liberalisering van het
structuurbeleid begin dit jaar leidt tot
verdere grensvervaging tussen bank-
de banktrouw van de cliënten, de
steeds kritischer houding, de behoefte
aan anonimiteit en toegenomen mobili
teit. En dan zijn er nog de macro-eco
nomische ontwikkelingen, die de gang
van zaken bij het bankwezen in grote
mate beïnvloeden, zoals de conjunc
tuurbeweging en de rente- en beurs-
fluctuaties.
Diversificatie en specialisatie
De genoemde trends bieden de
banken vele nieuwe mogelijkheden.
Maar uiteraard zijn er ook negatieve
gevolgen te verwachten, zoals de ster
ke toeneming van de concurrentie.
Elke bank heeft in de loop van de tijd
een eigen strategie ontwikkeld om in te
springen op de kansen en zich te wa
penen tegen deze bedreigingen.
Sinds in februari 1988 de Amro
Bank als het ware de spits afbeet met
de (uiteindelijk niet gerealiseerde) sa
menwerkingsplannen met de Belgi
sche Generale Bank. is er sprake van
een ware omwenteling in het banken
landschap. In ruim tweeënhalf jaar
hebben zes 'mega-acties' binnen het
Nederlandse bankwezen plaatsgevon
den, een tiental iets minder ingrijpende
en een veel groter aantal 'kleine' be-
diensten en verzekeringen. Steeds
meer instellingen gaan zich bezighou
den met 'near-bank'-activiteiten, getui
ge bijvoorbeeld de opkomst van de
creditcard-instituten en de introductie
van eigen 'treasury'-afdelingen binnen
het bedrijfsleven.
Naast de al genoemde trends moet
het bankwezen ook een passend ant
woord zien te vinden op de veranderin
gen aan de vraagzijde van de markt
Door demografische ontwikkelingen,
zoals de vergrijzing en de opkomst van
kleine huishoudens, ontstaat er be
hoefte aan andere produkten. Boven
dien moet tijdig worden ingespeeld op
nieuw tendensen, zoals de verminder-
wegingen. Bij naam genoemd kunnen
worden de nieuwe ABN-AMRO Hol
ding, de NMB Postbank Groep, de sa
menvoeging van VSB, AMEV en AG
Groep, de vorming van de Reaal
Groep, het initiatief van de drie grote
spaarbanken en de banden van de
Rabobank met Interpolis en Robeco.
Elke actie heeft haar eigen specifieke
facetten: welke partijen zijn erbij be-
trokkken, welke motieven hebben bij
de beslissing een rol gespeeld, welke
implicaties zijn er voor de werkgele
genheid, voor de concurrentieposities
etc. Een nadere analyse van de afzon
derlijke gevallen leert dat er voortdu
rend een aantal basisfacetten terug-
Het Nederlandse bankenlandschap
Dit is de eerste aflevering uit een serie artikelen over
banken in Nederland en over de ontwikkelingen die zich
in deze sector voordoen. In de volgende bijdrage, die zal
verschijnen in het november-nummer van Rabobank,
wordt met name het coöperatieve bankwezen onder de
loupe genomen.
komt. Dat maakt het mogelijk om een
tussentijdse balans op te maken van
de gekozen strategieën.
In de eerste plaats blijken de finan
ciële instellingen een strategische keu
ze te maken tussen diversificatie en
specialisatie. In het eerste geval wordt
door uitbreiding een heel scala van (fi
nanciële) diensten in één financieel
conglomeraat bijeengevoegd. In het
tweede geval richt de aandacht zich
voortaan, mogelijk ook via nieuwe ac
quisities, op een bepaalde kernactivi
teit waarin men van oudsher sterk is.
Het merendeel van de acties tot nu
toe was gericht op diversificatie. De
wijzen waarop dit gebeurt, lopen ech
ter uiteen. Zo kiest de Rabobank voor
een 'All finanz-' oftewel 'financial su-
permarket'-concept. Door het recente
samengaan met verzekeraar Interpolis
en de samenwerking met beleggings-
groep Robeco worden de 'financiële
schappen' gevuld. De nieuwe ABN
AMRO Holding daarentegen prepa
reert zich op de komende ontwikkelin
gen via het 'global banking'-concept:
een versterking van de positie op de
thuismarkt, zodat in een later stadium
een sterke internationale positie kan
resulteren. Schaalvergroting, verster
king van de kapitaalbasis, grotere
geografische spreiding en bundeling
van schaars beschikbare ervaring en
deskundigheid zijn hierbij belangrijke
elementen.
Specialisatie, zoals bijvoorbeeld de
reeds eerder begonnen omvorming van
Pierson, Heldring Pierson van alge
mene bank tot pure 'merchant bank',
komt minder in het nieuws. Zodra ech
ter de nieuw ingenomen posities duide
lijk zijn en de (te) grote financiële instel
lingen 'steekjes laten vallen', zal naar
verwachting de ruimte voor het zoge
naamde 'niche-banking'. waarbij men
zich richt op een klein specifiek markt
segment, weer toenemen.
Combinatie bank-verzeke-
ringsprodukten
Bij uitbreiding kan het zijn dat de
nieuwe partners elkaar aanvullen dan-
wel dat zij dermate vergelijkbaar zijn.
dat vooral schaalvergroting het motief
is voor samenwerking. Het eerste mo
tief, waar complementariteit voorop
staat, is vooral van toepassing op de
samenwerking tussen banken en ver-
21 Rabobank 8/90