Reden voor
optimisme over
Hongkongs
toekomst
Hongkong
Over zeven jaar wordt Hongkong
'teruggegeven' aan de Volksrepubliek China.
Hongkong-Chinezen zien dit moment met zorg
tegemoet, maar het ruimschoots in de Britse
kroonkolonie gevestigde internationale
bedrijfsleven heeft minder aarzelingen. Men
blijft vertrouwen houden in Hongkongs
commerciële toekomst. Ook de Rabobank
kijkt met optimisme naar de ontwikkelingen;
de opwaardering van haar
vertegenwoordiging daar tot een volwaardig
bankkantoor is hiervan het bewijs.
Eén van de in economisch en ban
cair opzicht meest interessante spelde-
knoppen op de wereldbol is Hongkong.
Het is een succesvolle, één van de
modernste en zeker één van de meest
rusteloze enclaves ter wereld. Het ligt
aan de rand van China, dat met 1100
miljoen ijverige en kooplustige -maar
nog arme- inwoners in potentie een
enorme markt vertegenwoordigt. Zeker
sinds in 1978 in de Volksrepubliek Chi
na economische liberaliseringen zijn
ingezet, is de buitenlandse belangstel
ling voor Hongkong als poort naar dit
'rijk van het midden' sterk toegeno
men. Door de politieke turbulenties
medio vorig jaar en het daarop volgen
de Chinese bezuinigingsbeleid is de
buitenlandse financiële en handelsbe
langstelling voor China -tijdelijk- echter
wat getaand.
Hongkong zelf is een kleine markt,
waar het nationale inkomen in 1989
ongeveer f 125 miljard bedroeg. De bij
na 6 miljoen inwoners verdienden vo
rig jaar gemiddeld f 23 000, ruim
schoots meer dan in Turkije, Portugal
en zelfs Spanje. In het overweldigende
buurland wordt het bruto binnenlands
produkt voor 1989 op circa f 840 mil
jard geschat; per inwoner betekent dat
niet veel meer dan f 750 per jaar.
Van Londen naar Beijing
Hongkong is een Britse kroonkolo
nie, een legaat uit het koloniale verle
den. In 1840 werd het kleine, maar
door de uitstekende natuurlijke haven
zeer strategische eilandje Hongkong
als oorlogsbuit in het Britse Imperium
ingelijfd. Twintig jaar later werd een
klein bruggehoofd (Kowloon) op het
vasteland aan de kolonie toegevoegd
en in 1898 werd voor 99 jaar een pacht
afgesloten voor de 'New Territories'. In
totaal zijn de gebieden ongeveer zo
groot als de Flevopolder.
drs. L.L. Colijn
Internationaal
Onderzoek
In 1997 loopt het pachtcontract af.
De onderhandelingen tussen Londen
en Beijing leidden in 1984 tot een
Brits-Chinees principe-akkoord over de
teruggave van alle territoria aan de
Volksrepubliek. Het waren de jaren van
de China-euforie; het Westerse ver
trouwen in de Volkschinese regering
was tamelijk groot. De bewoners van
de stadstaat werden zelf niet of nau
welijks naar hun mening gevraagd; de
Britse gouverneur is premier én stad
houder voorde regering in Londen. De
laatste jaren is het politieke bewustzijn
in Hongkong door het aflopen van de
koloniale status zeer snel gegroeid;
overduidelijk is dat de overgrote meer
derheid liever in een Britse kolonie
woont dan in een speciale bestuurlijke
regio binnen de Volksrepubliek.
In het akkoord heeft Beijing beloofd
de eerste vijftig jaar Hongkong bijna
net zo te behandelen als Londen tot op
heden doet. Op gebieden als economi
sche wetgeving (vrij ondernemer
schap), overheidsfinanciën, geldwezen
(eigen munt en internationaal finan
cieel centrum) en binnenlandse orde
(rechtspraak) blijft alles tot 2047 bij het
oude. De stadstaat krijgt, net zoals zij
dat nu heeft, een slechts zeer beperkt
democratisch bestuur. Buitenlandse
zaken en defensiezaken zullen niet
meer in Londen, maar vanuit Beijing
worden behartigd. Maar in de ogen
van de Hongkong-Chinezen is er meer
aan de hand dan wisseling van kolo
niale banden. Velen van hen zijn (kin
deren van) vluchtelingen, die het rode
China moesten verlaten vanwege hun
kapitalistische beroep: handelaar of in
dustrieel. Hun diepgewortelde twijfel
over Beijing's ware intenties met Hong
kong zijn sinds het gewelddadig neer
slaan van de democratische studen
tenbeweging in juni vorig jaar omgesla
gen in openlijke angst.
Vrije markt en regulering
Een veelgehoord argument, waar
om Hongkong zo veel welvarender is
dan het andere China, verwijst naar
het vrije-marktethos dat er heerst. De
huidige autoriteiten leggen onderne
mers zeer weinig in de weg. De rege
ring houdt niet van tekorten, noch van
interventies in het bedrijfsleven en ook
de belastingen behoren tot de laagste
ter wereld (het toptarief van de inkom
stenbelasting bedraagt 15%). Zelfs
voor de financiering van grote infra
structurele werken (vliegvelden, inpol
deringen, wegen en tunnels) doet de
overheid als vanzelfsprekend een be
roep op private beleggers. Hongkong
is een quasi-Utopia van vrije markten,
dat als een nietige, maar welvarende
horzel in de pels krabt van het reus
achtige, logge, nog grotendeels bu
reaucratisch geleide buurland China.
Maar met het toenemen van de wel
vaart en het complexer worden van het
maatschappelijke leven is de druk op
de overheid om te reguleren en te fi
nancieren groter geworden. Een aantal
bedrijven kreeg op de lokale markt
rechten die in feite neerkomen op een
overheidsgegarandeerd monopolie.
Sinds de met fraudeschandalen om
ringde beursval van oktober 1987 is de
aandelenbeurs zo sterk gereguleerd,
dat sommige beurshandelaren klagen
dat de financiële dienstverlening niet
aan Roodchinese, maar aan Brits-
geïnspireerde bemoeizucht ten onder
zal gaan. Ook het bankentoezicht is
sinds 1984 geïntensiveerd.
Het zeer succesvolle bedrijfsleven
zelf oefent eveneens steeds vaker
druk uit op de autoriteiten om tegen
wicht te bieden tegen de bescherming
en de financiële steun, die de directe
concurrenten op de wereldmarkt ge
nieten van hun eigen overheden. Ja
pan, Zuid-Korea, Taiwan en Singapore
immers ontwikkelden hun hoogwaardi
ge industrie met uitgebreide overheids-
begeleiding en zelfs -planning. Bouw
bedrijven uit Hongkong hebben in hun
eigen stad last van concurrenten uit
Taiwan en Korea, maar mogen zelf niet
aan het werk in Taipeh of Seoul. De
textielindustrie geniet geen enkele be
scherming, maar wel bestaan er met
name op de Amerikaanse markt nij
pende invoerquota. Het is onder deze
omstandigheden niet verwonderlijk dat
een meer actieve handelsdiplomatieke
opstelling wordt gevraagd.
Vergroeid met China
Als geen andere economie is Hong
kong afhankelijk van de economische
(en politieke) ontwikkelingen in de
Volksrepubliek China. Vooral sinds de
Chinese economische hervormingen
