Bedrijfsopvolging
dan ook niet zo verbazingwekkend dat
het overdragen van het eigendom èn
de leiding in een familiebedrijf met
emoties gepaard gaat. Om die reden
wordt er ook niet zoveel over gespro
ken. De zaken liggen te gevoelig. Sim
pele dingen als 'de beste man op de
goede plek' krijgen in een gezin toch
een wat geladen betekenis.
'Gelet op alle emoties is het aan te
bevelen om je te laten adviseren door
een objectieve adviseur',vindt Tho
massen. Helemaal uitbannen van
emoties is niet nodig. Maar voor uitein
delijke keuzes heb je zakelijke criteria
nodig. Adviseurs kunnen daarbij een
waardevolle rol spelen.
Van het allergrootste belang is wel dat
het probleem van de opvolging tijdig
wordt onderkend. Als een ondernemer
een ondernemingsplan maakt voor zijn
bedrijf en daarbij kijkt naar de toe
komst op wat langere termijn, zou hij
ook een paragraaf moeten opnemen
over opvolging. 'Een jaar voor je pen
sionering aan je opvolging gaan den
ken, is veel te laat. Sommige fiscale
constructies vergen al een periode van
7 jaar', zegt Thomassen.
Voor het succes van de opvolging is
het van belang dat de contracten,
overeenkomsten en regelingen worden
getroffen op het moment dat alles nog
goed gaat. 'De ondernemer die bezig
is zijn hoofd boven water te houden,
denkt niet zo snel aan opvolging.' Het
is ook makkelijker om bijvoorbeeld tus
sen kinderen te kiezen op het moment
dat er nog geen tijdsdruk is. De be
langhebbenden hebben dan zelf ook
de tijd en gelegenheid om met de ge
nomen beslissingen rekening te hou
den. 'De meeste mensen hebben een
testament', denkt Thomassen, 'en ik
pleit ervoor om ook voor een bedrijf
een testament te maken. Je duidelijk
uitspreken over opvolging en continu-
iteit kan zeer verhelderend werken,
ook naar het personeel.'
Arbitrair
Een belangrijk onderwerp bij de op
volging is de bepaling van de waarde
van een onderneming. 'De niet-opvol-
gers vinden de prijs vrijwel altijd te
laag', stelt Thomassen. 'De opvolger
die al enige tijd meeloopt in het bedrijf,
vindt de prijs al gauw te hoog. Veel ge
hoord is de opmerking 'ik heb toch zelf
bijgedragen aan de waardevermeerde
ring van het bedrijf, waarom moet ik
daar nu dan voor betalen'.
Voor de vaststelling van de waarde
van een onderneming zijn geen alge
meen geaccepteerde uitgangspunten.
In het belang van de verschillende par
tijen zal een oplossing moeten worden
gekozen, die de opvolger niet al te
zeer beperkt in zijn financiële mogelijk
heden en anderzijds ook instanties als
de fiscus tevreden stelt.
De adviseur heeft vooral in dit on
derdeel van de opvolging een zeer be
langrijke taak. Hij dient in deze fase
niet alleen naar de zakelijke aspecten,
maar juist ook naar de emotionele as
pecten te kijken. De rol van de vader is
voor zijn advies heel belangrijk. Een
vader kan drie petten op hebben: va
der, directeur en eigenaar.
Gelukkig is het tegenwoordig niet
altijd meer zo dat de vader zijn pen
sioen uit de opbrengst van de verkoop
van zijn zaak regelt. 'Dat maakt de
waardebepaling wat makkelijker',
meent Thomassen. Een vaak omstre
den punt is het vaststellen van de zo
dat het tijdig in overleg treden met de
fiscus bijna altijd tot een voor alle par
tijen bevredigend resultaat leidt.
Afhankelijk van de ondernemings
vorm (éénmanszaak, vennootschap
onder firma of besloten vennootschap)
zijn er legio mogelijkheden om de
overdracht van het bedrijf voor de op
volger passend te regelen. 'Het is uit
eindelijk ook niet in het belang van de
belastingdienst dat het bedrijf na over
name in moeilijkheden komt', meent
Thomassen.
De rol van de bank komt vaak pas
in een laat stadium van het over
drachtsproces aan de orde. Op het
moment dat het ondernemingsplan en
het plan voor de fiscus definitief zijn,
wordt gekeken naar een passende fi-
J.C. Boutens
Voorlichting en
Externe Betrekkingen
genaamde goodwill. Thomassen han
teert de vuistregel dat goodwill, die
persoonsgebonden is, bij de waarde
bepaling niet wordt gehonoreerd. 'Zo
iemand verlaat het bedrijf en de good
will is weg'.
Fiscus
Welke waarde er uiteindelijk ook
wordt afgesproken, de fiscus zal van
de overdrachtssom in ieder geval een
deel belasten. Hoe hoog dat deel is,
hangt af van de gekozen vorm van
overdracht. Vooral ook voor het opstel
len van een overdrachtsstructuur heb
ben de eigenaar en de opvolger goede
en deskundige steun nodig.
'Na de uiteindelijke keuze van de
manier van opvolgen, kan de adviseur
(accountant of fiscalist) een plan op
stellen voor de inspecteur der belastin
gen', stelt Thomassen. Ervaring leert
nanciering. Dat het raadzaam is de
bankier eerder bij de opvolging te be
trekken, lijkt voor de hand te liggen.
Tenslotte heeft, als het goed is, de re
latiebeheerder van de bank in de loop
der jaren ook kennis verzameld over
de onderneming, de ondernemer en
vaak ook al over de opvolger. Gelet op
het feit dat de uitgangspunten voor het
toekennen van een financiering onder
meer het ondernemingsplan, de per
soon van de opvolger, zijn onderne
merschap en de zekerheden zijn, is tij
dig overleg met de bank aan te beve
len.
Het probleem van de
opvolging moet tijdig
worden onderkend.
13 Rabobank 4/90
