De Nederlandse agrarische sector staat in veel opzichten model voor de
Russische landbouw. Regelmatig worden werkbezoeken in ons land afgelegd.
tere toespraken blijkt echter dat ook hij
de grote gebreken van de collectivisatie
erkent.
In de loop van 1988 werden hervor
mingsplannen bekendgemaakt, welke
op het plenum in enigszins aangepaste
vorm werden aangenomen. Groepen
boeren of families worden in staat ge
steld de grond die zij bewerken voor
maximaal 50 jaar te pachten. Een en
ander moet plaatsvinden op basis van
vrijwilligheid. Over elk pachtcontract
moet worden onderhandeld met het
management van de collectieve of
staatsboerderij (lees: de lokale (Partij)-
bureaucratie). Pachters krijgen het
recht het gepachte land op hun beurt
aan derden in onderpacht' te geven en
de pachtrechten vererven bij de dood
van de pachter. De toestemming voor
onderpacht moet door de autoriteiten
worden verleend. Een pachtwet zal vol
gend jaar in de Opperste Sovjet, het
parlement, worden behandeld. Geleide
lijk mogen de boeren meer produkten
zelf op de markt brengen in plaats van
via de collectieve organisatie. Boven
dien zullen de prijzen voor een aantal
produkten in etappes worden geliberali
seerd verhoogd), waarbij de lokale
autoriteiten het recht krijgen dit tegen te
houden maar dan zelf de subsidies
moeten betalen. Recentelijk is een
tweejarig experiment gestart om de
staats- en collectieve boeren voor een
boven-gemiddelde produktie uit te beta
len in (vrij besteedbare) harde valuta.
Gesproken werd over betaling van 60%
van de wereldmarktprijs.
Hoewel veel van de oude struktuur op
deze wijze wordt gehandhaafd, houdt
doorvoering van de plannen toch een
zekere decentralisatie in en holt ze de
collectivisatie gedeeltelijk uit. De grote
vraag is nu of de Sovjet-boer, die 60
jaar nauwelijks eigen verantwoordelijk
heid heeft gehad en al vaker is gecon
fronteerd met grootse plannen en wijzi
gingen daarin, een dergelijke uitdaging
aandurft en (vanwege onvoldoende
kennis van zaken van het totale pro-
duktieproces) aankan en zo ja, of hij
uiteindelijk voldoende ruimte krijgt van
de lokale bureaucraten. Alleen in de
Baltische republieken is tot nu toe met
enig enthousiasme gereageerd. Boven
dien zal het bepalen van een redelijke
pachtprijs grote moeilijkheden met zich
meebrengen. Ten slotte moet niet wor
den vergeten dat de oplossing van de
voedselproblemen, voor Sovjetburgers
het belangrijkste criterium of Gorbat-
sjovs perestrojka-politiek succesvol is,
niet alleen in een verhoogde produktie
ligt, maar dat verbetering van de logis
tiek wellicht nog belangrijker is.
Rol Nederland en Rabobank
Kansen voor het Westen zijn er legio op
de potentieel grote Sovjet-markt. Toch
zit een forse groei van de Westerse en
dus de Nederlandse export er op korte
termijn niet in. De deviezenschaarste
en de slechts trage doorwerking van de
op gang komende hervormingen zijn
hiervan de oorzaken.
Onze landbouwexport naar de Sovjet
unie bestaat de laatste jaren voorname
lijk uit boter, veevoeder, vlees, melkpro-
dukten en dierlijke oliën en vetten, en
fluctueert nogal in omvang. Dit hangt
samen met het buikkarakter ervan. Bo
vendien is de export van (gesubsidieer
de) boter vrijwel afgelopen vanwege
het verdwijnen van de EG-boterberg.
Op landbouwgebied streeft de Sovjet
unie naar vermindering van de invoerbe-
hoefte. Produktiviteitsverbetering in de
eigen landbouw is daardoor hoofdzaak.
De zeer hoge produktiviteit van de Ne
derlandse landbouw, mede dankzij de
efficiënte toelevering van bedrijfsbeno-
digdheden en afzet van produkten, is
bij de Sovjets bekend. Nog onlangs lie
pen twintig Sovjet-boeren stage bij Ne
derlandse boeren om zich vooral te in
formeren over opslag, transport en ver
werking van produkten. Nederland kan
vooral een rol spelen bij de verbetering
van landbouwgronden en infrastructuur,
efficiënter en groter gebruik van kunst
mest, vergroting en verbetering van op
slagcapaciteit, introductie van nieuwe
(aan het klimaat aangepaste) variëtei
ten van bepaalde gewassen (zaai- en
pootgoed), betere voorzieningen voor
de veestapel en levering van kapitaal
goederen voor de mengvoeder- en de
voedselverwerkende industrie.
Vandaar dat in 1983 al is begonnen met
het, door tegenwerking van de lokale
landbouwbureaucratie en de buitenge
woon moeilijke omstandigheden overi
gens nog weinig succesvolle, zoge
noemde Kashira-project. Kashira is een
streek ter grootte van de provincie Gel
derland, zo'n honderd kilometer ten zui
den van Moskou. Ze is ter beschikking
gesteld van het Nederlandse landbouw
bedrijfsleven om tot ontwikkeling te
worden gebracht. Onder de paraplu
van Cebeco is een aantal Nederlandse
bedrijven begonnen met de teelt, op
slag en verkoop van gewassen. Tevens
leidt Cebeco een aantal projecten op
boerderijen in de Oekraïne en Wit-Rus-
land.
Rabobank Nederland volgt de ontwik
kelingen in de Sovjetunie en haar land
bouwsector nauwgezet. Zo verscheen
dit voorjaar het landenboekje 'Zicht op
de Sovjetunie'. Om onze cliënten beter
te kunnen ondersteunen bij het expor
teren naar en het afsluiten van 'joint
ventures' in de Sovjetunie zijn vorig jaar
samenwerkingsovereenkomsten geslo
ten met twee Sovjetbanken, de
Vnesheconombank (bank voor buiten
landse economische betrekkingen) en
de Agroprombank (bank voor landbouw
en agro-industrie). Regelmatig worden
Sovjet-delegaties aan de Utrechtse
Croeselaan ontvangen en worden te
genbezoeken afgelegd. De perestrojka
heeft duidelijk leven in de brouwerij ge
bracht!
