Agrometer
ciaal-economische aspecten. Deze ter
reinen worden tot dusver met name
door de standsorganisaties behartigd.
De commissie verwacht enerzijds een
liberalisering en europeanisering van
het markt- en prijsbeleid en het beleid
voor de agri-business. Dit vergt meer
samenwerking in Europa binnen de
verticale sectoren, bijvoorbeeld de zui
velsector van boer tot detaillist of de
sierteeltsector. Anderzijds zal een deel
van het landbouwbeleid, met name het
structuurbeleid en het inkomensbeleid,
meer regionaal worden. Daarbij spelen
vooral de standsorganisaties een rol.
Om nu een spanningsveld te voorko
men tussen horizontale en verticale
belangenbehartiging bepleit de com
missie-Van der Stee versterking op Eu
ropees niveau van zowel de verticale
belangenbehartiging als van de hori
zontale belangenbehartiging. De land
bouworganisaties zullen moeten zorg
dragen voor samenwerking met land
bouworganisaties in andere landen. De
commissie ziet dit als een must om te
komen tot een succesvolle marktleider
strategie voor de Nederlandse land
bouw in komende decennia. De kunst
is om economische en politieke belan
gen van sectoren op een redelijke wij
ze tegen elkaar af te wegen. 'Dit zal de
meesterproef van de belangenorgani
saties van de Nederlandse land- en
tuinbouw worden', zo besluit de com
missie-Van der Stee haar rapport.
Een heidens karwei
De komende tijd zal er heel goed na
gedacht moeten worden wat de akker
bouwer, de veehouder en de tuinbou
wer in de praktijk aan gereedschap
aangereikt krijgen om het pad op te
gaan van de geschetste toekomst.
Daarover uit de commissie-Van der
Stee zich naar mijn smaak te weinig.
Er ligt dus nog een hele taak te wach
ten voor de landbouworganisaties en
het Landbouwschap om daarin ophel
dering te brengen.
Beweeglijkheid in de afzetstructuur en
volumebeheersing op het vlak in de
primaire produktie aan elkaar knopen
is een heidens karwei. Het gaat dan
wellicht om instrumenten met het ge
zicht van de god Janus gerichte
structuurbeleid enerzijds en creatief
management aan de andere kant? En
in ons Nederlandse calvinistische geïn
tegreerde recht-toe-recht-aan denken,
hebben we daarmee maar weinig erva
ring. Een 'task force' voor de georgani
seerde landbouw.
Het areaal akkerbouwgewassen (excl. snijmaïs) bedraagt
590 duizend ha in 1989. De drie hoofdgewassen granen,
aardappelen en suikerbieten nemen hiervan ongeveer 80
procent voor hun rekening. In de periode 1983-1989 zijn en
kele opvallende verschuivingen in het gebruik van het areaal
voor granen en aardappelen waar te nemen. Er is sprake
van een wisselwerking tussen het areaal granen enerzijds
en van aardappelen anderzijds, als gevolg van het door de
EG gevoerde prijsbeleid.
De EG-commissie voert al enkele jaren een meer marktgericht beleid voor de plantaardige
sector. De graanprijzen zijn sinds 1980 reëel gezien met ruim 30% gedaald. Sinds 1983 is de
prijsdaling, ten opzichte van de daaraan voorafgaande jaren, verscherpt doorgevoerd. Het
gevoerde prijsbeleid heeft een duidelijke invloed gehad op het bouwplan van de akkerbouw
bedrijven.
In de periode van 1983-1986 is als gevolg van de lage graanprijzen een duidelijke verschui
ving van de produktie van granen naar de produktie van aardappelen te zien. De akkerbou
wers kozen voor de verbouw van dit zogenaamde vrije produkt omdat het een hogere marge
kende. Hierdoor ontstond een overschot aan aardappelen op de markt. De prijzen van de
aardappelen daalden scherp. Het gevolg was dat de akkerbouwers, vanaf 1986, weer over
stapten naar de verbouw van granen. Het areaal aardappelen daalde weer, omdat deze teelt
teveel risico's met zich meebracht. Er werd gekozen voor de lage maar gegarandeerde prijs
van het graan.
Arealen granen en aardappelen
1000 ha
210
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989
Bron: LEI granen HH aardappelen
Er lijkt een soort 'varkenscyclus' voor akkerbouwprodukten op te treden. Jaren van relatief
grote arealen aardappelen en lage prijzen worden afgewisseld door jaren met relatief kleine
re arealen en hogere prijzen.
in het jaar 1989/90 lijkt deze varkenscyclus enigszins doorbroken te worden. Door de droge
zomer is de verwachting dat de areaalopbrengsten voor graan en aardappelen in Europa dit
jaar laag zullen zijn. Als de Europese graanproduktie beneden de garantiedrempel van 160
miljoen ton blijft, zal voor het komende jaar geen nieuwe prijsdaling door de Commissie vast
gesteld worden. De prijzen voor het vrije produkt aardappelen zullen, bij een lage opbrengst,
naar verwachting licht stijgen ten opzichte van het voorgaande jaar. In de arealen akker
bouwgewassen worden voor het komende jaar daardoor geen verschuivingen ten gevolge
van het prijsbeleid verwacht.
(Bedrijfstakonderzoek)
