Jongleren met arbeid, kapitaal,
natuur en ondernemerschap
Een sterk MKB in de startblokken voor een nieuw tijdperk
De sterke exportgroei was in 1988 een belangrijke kracht achter de afzetontwikke-
ling van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf.
Een uitstekend jaar. Zo luidt kort
en krachtig het oordeel over 1988
voor het Nederlandse midden- en
kleinbedrijf (MKB). De sterke ex
portgroei was een belangrijke
kracht achter de afzetontwikkeling
van het MKB. Maar ook de binnen
landse vraag heeft een aanzienlij
ke bijdrage geleverd aan de afzet-
toename van het MKB. De aan
houdende economische zomer
geeft het bedrijfsleven voldoende
vertrouwen om te investeren
waardoor de vraag naar investe
ringsgoederen krachtig is aange
trokken. Deze intermediaire leve
ringen vormen het grootste ge
deelte van de afzet van het MKB.
De ontwikkeling van de afzet van
consumptiegoederen blijft evenwel
voor het MKB een punt van zorg.
Door schaalvergrotingstendensen
met name in de (levensmiddelen
detailhandel, valt een toenemend
deel van de particuliere consump
tie buiten de kassa-lade van het
MKB in deze sectoren. Deze ont
wikkeling is er mede de oorzaak
van, dat het beeld van de voor
spoedige afzetontwikkelingen niet
in alle geledingen van het MKB is
terug te vinden.
Winstherstel
Mede onder invloed van de prijsontwik
keling van de buitenlandse concurren
ten waren de midden- en kleinbedrijven
in 1988 in staat hun winstmarge te ver
groten, zowel op de binnenlandse als
op de buitenlandse markt.
De kostprijs per eenheid produkt in het
MKB steeg in 1988 fractioneel, waar
mee een einde kwam aan de kortston
dige periode van prijsdalingen in 1986
en 1987. De kostprijsstijging kwam
voort uit de prijsstijging van de benodig
de grond- en hulpstoffen, maar ook de
kosten van onderhoud, reclame en ad
ministratie hebben de kostprijs beïn
vloed. Ook de loonvoetstijging van 3%
in het MKB heeft een opwaartse druk
op de kostprijs veroorzaakt.
Door de gunstige ontwikkeling van af
zet en marge is de winstgevendheid in
het MKB in 1988 sterk verbeterd. De
winsten namen gemiddeld met maar
liefst bijna 13% toe. Per sector waren
de verschillen in winstontwikkeling ech
ter groot. De bouwnijverheid, industrie
en groothandel kenden een forse winst
groei, terwijl de winsten van de bedrij
ven in de detailhandel en de autorepa
ratiebedrijven maar weinig toenamen.
Het investeringstempo van het MKB
lijkt wat af te zwakken. Absoluut gezien
bedroegen de MKB-investeringen in
1988 circa f 18 miljard, een geringe
groei ten opzichte van het voorgaande
jaar. Het is niet geheel duidelijk of de
nul-stelling van de basispremie van de
Wet op de Investeringsrekening hierop
van invloed is geweest. De juist voor
het MKB belangrijke kleinschaligheids
toeslag is immers buiten schot geble
ven.
De vooruitzichten voor 1989 en 1990
duiden op enige afvlakking van de af-
zetgroei. De export van goederen en
diensten blijft een belangrijke afzet
markt en zal met 6% kunnen groeien.
W. van der Velden
Bedrijfstakonderzoek
