Bedrijfsbarometer
Aanbod kantorenmarkt gestegen
aanbod Ned.
aanbod Randstad
Vervolg van pagina 19
in de schaduw blijven staan, zijn de
kleinschaliger bedrijfstakken die in be
langrijke mate opereren in de sfeer van
de primaire levensbehoeften. Deze zijn
met name in de detailhandel voor voe
dingsmiddelen te vinden.
De effecten van de veranderende om
gevingsfactoren zijn voor het bedrijfsle
ven moeilijk in te schatten. Ontwikke
lingen bij de consument (leeftijdsop
bouw, samenlevingsvormen, gediffe
rentieerde voorkeuren) zijn van grote
invloed op de kansen van het op deze
doelgroep gerichte bedrijfsleven. De
consumentensegmentatie geeft in prin
cipe ruimte voor een verdere produkt-
specialisatie, waarbij echter het gevaar
bestaat dat de levenscyclus van de
nieuwe produkten steeds korter wordt.
Ontwikkelingen bij de consument die
aanvankelijk als een rage werden ge
zien, kunnen structureel worden. De
gezondheidstrend is daar mogelijk een
voorbeeld van. Meer bewegen is nu al
gemeen geaccepteerd, evenals niet of
minder roken. De 'light-trend' zou ook
wel eens een bestendig karakter kun
nen krijgen. Afkeer van alcoholcon
sumptie en eisen ten aanzien van de
produktiewijze van voedingsmiddelen
lijken in het verlengde van deze ont
wikkelingen te liggen.
De gunstige verwachtingen voor de op
de export gerichte bedrijven hangen
samen met de verwachte gevolgen van
de Europese eenwording. Na 1992 zal
er een schokgolf door het bedrijfsleven
gaan. Slechts bedrijven die in een goe
de conditie verkeren, kunnen de inter
ne markt aan.
Over het algemeen bestaat de indruk
dat het Nederlandse bedrijfsleven een
behoorlijke uitgangspositie inneemt.
De voortvarendheid waarmee in ande
re Europese lidstaten het bedrijfsleven
op de interne markt geprepareerd
wordt, mag echter voor de Nederland
se situatie tot enige ongerustheid lei
den.
Een andere revolutie komt voort uit de
voortgang van de technologie. Intelli
gente automatisering, technische pro-
duktie-innovaties en telecommunicatie
scheppen een omgeving waarin de we
reld steeds kleiner en de grens tussen
het heden en de toekomst steeds va
ger wordt. Deze ontwikkelingen vragen
van het bedrijfsleven een strategie die
in commercieel, technisch en organisa
torisch opzicht sterk op de omgeving
25 en de markt is gericht.
In 1988 is het aanbod van kantoorruimten dat voor de vrije
markt beschikbaar is, met bijna 10% gestegen ten opzichte
van het voorafgaande jaar. Het totale aanbod kwam daar
mee op ruim 1,16 miljoen m2. Deze stijging geeft enerzijds
aan dat er nog altijd sprake is van een verplaatsingsmarkt,
anderzijds dat er meer op risico wordt gebouwd dan voor
heen het geval was.
Naast een stijging van het aanbod heeft 1988 echter even
eens een grote afzetgroei te zien gegeven. Voor het eerste in de geschiedenis van de Neder
landse vrije kantorenmarkt is er in één jaar tijd meer dan 1 miljoen vierkante meter kantoor
ruimte verhuurd dan wel verkocht. De sterke groei van de afzet hangt samen met de snelle
opkomst van nieuwe bedrijfstakken, met de inhaalvraag en met de schaalvergroting door fu
sies waardoor grotere kantoorgebouwen noodzakelijk worden.
Aanbod en opname van kantoorruimte in Nederland 1985-1988 in 1000 m2
1000 m2
1000 m2
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
opname Ned.
opname Randstad
400
200
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
1985 1986 1987 1988
1985 1986 1987 1988
Bron: Vastgoedmarkt jan. 1987 en jan. 1989 RPD
De dominante positie van de Randstad in de opname van kantoorruimte neemt de laatste ja
ren af. Bedroeg het aandeel van de Randstad in 1986 nog meer dan 65%, in 1988 was dit
aandeel reeds gedaald tot minder dan 50%. Binnen de Randstad vormt Amsterdam overi
gens het belangrijkste stadsgewest in het topsegment van de kantorensector. Rotterdam
blijkt met name huisvesting te bieden aan veel direct of indirect aan de haven gelieerde kan
tooractiviteiten. De Haagse kantorensector is sterk verbonden met de handel, industrie en
natuurlijk de overheid. De kantorensector in Utrecht blijkt over het algemeen sterk gericht te
zijn op het gehele Randstedelijke gebeuren.
(Bedrijfstakonderzoek)
