18
'Jt.lt
De quotering van de melkproduktie leidde tot een relatieve schaarste, waardoor
de melkprijs zich nu op een kunstmatig hoog niveau bevindt.
en een meer gespecialiseerde rol voor
specifieke dienstenfuncties. De markt
vraag naar zakelijke diensten zou dus
in verband kunnen worden gebracht
met de veranderende organisatie- en
besluitvormingsstructuur van de dien-
stenbehoevende onderneming. Deze
visie impliceert een aanzienlijke groei
potentie voor de (zakelijke) diensten
sector.
Gewijzigde kijk op samenwerking
In het afgelopen decennium is het be
grip samenwerking in een geheel an
der daglicht komen te staan. Werd sa
menwerking in het verleden nog wel
eens gehanteerd om in moeilijke tijden
in 'eikaars beschutting' te staan, de
laatste jaren is samenwerking steeds
meer tot een strategisch marktconcept
geworden. De detailhandel is een van
de sectoren waar samenwerking dui
delijk zichtbaar is. Ongeveer een kwart
van alle winkelbedrijven doet middels
franchising, een inkoopcombinatie of
vrijwillig filiaalbedrijf aan enige vorm
van samenwerking. Deze tendens
wordt gevoed door onder andere de
matige groei van de consumentenbe
stedingen via de detailhandel, schaal
vergroting en standaardisatie in het lo
gistieke traject en door het toenemen
de belang van automatisering, zowel
W. van der Velden
Bedrijfstakonderzoek
op het gebied van bedrijfsautomatise
ring als van telematica.
Minder zichtbaar, maar niet minder
spectaculair zijn de samenwerkings-
ontwikkelingen bij produktiebedrijven.
Het succes van kleine bedrijven is voor
een belangrijk deel te danken aan het
feit dat zij de nadelen van een grootbe
drijf, vooral op het gebied van verlies
aan slagvaardigheid en toename van
bureaucratie, niet hebben. Om de
voordelen van grootschaligheid met die
van kleinschaligheid te combineren,
zijn in de tachtiger jaren nieuwe vor
men van intrapreneurschap, het onder
nemen binnen de onderneming, van de
grond gekomen. Kleinere bedrijven
proberen via de vorming van netwer
ken juist de voordelen van grote bedrij
ven te realiseren zonder de bureaucra
tische nadelen mee te nemen. Dergelij
ke netwerken vinden op veel terreinen
toepassing: inkoop, verkoop, toeleve
ring, onderzoek en ontwikkeling. Met
name het Japanse midden- en kleinbe
drijf is sterk verweven in allerlei net
werkstructuren, met als kenmerk dat
niet meer van de klassieke, hiërarchi
sche onderaannemingsverhouding spra
ke is, maar dat de toeleverancier vaak
direkt bij de besluitvorming van het
grootbedrijf (voor zover het de door
hem vervulde functie betreft) betrokken
is. Op die wijze is vaak van een weder
zijdse afhankelijkheid sprake en gaat
de samenwerking veel verder dan een
simpele leverancier-afnemer-verhouding.
Minder overheidmeer markt
Een ontwikkeling waarover binnen het
bedrijfsleven vermoedelijk genuan
ceerd wordt gedacht, is de wijze waar
op overheid en bedrijfsleven tot elkaar
in verhouding staan. In de eerste helft
van de jaren tachtig heeft de overheid
met een gericht beleid bijgedragen aan
het economisch herstel van het be
drijfsleven. De (overigens al in de twee
de helft van de jaren zeventig gelan
ceerde) Kredietbeschikking Midden- en
Kleinbedrijf heeft het mogelijk gemaakt
perspectiefvolle bedrijven, die om uit
eenlopende redenen niet gemakkelijk
bancair financierbaar waren, alsnog
aan bedrijfsvermogen te helpen. De
min of meer daarop volgende opkomst
van participatiemaatschappijen, gericht
op het verstrekken van risicokapitaal,
heeft het financieringsinstrumentarium
met name voor het wat grotere bedrijf
behoorlijk uitgebreid.
Halverwege de jaren tachtig is het poli-
Toegevoegde waarde naar bedrijfstakken (1975 100)
240
220
200
100
1980 1981 1982
landbouw/visserij Hl
handel, horeca
1983
industrie
transport
1984
1985
1986
1987
bouwnijverheid
overige diensten
