De Europese Akte
kunnen bieden aan concurrenten die
over een grote thuismarkt beschikken.
Terwijl het Verdrag van Rome het toe
komstbeeld schetste van een volledig
geïntegreerde gemeenschappelijke
markt, verzandde men in Europa gelei
delijk in een onvoltooide eenwording.
De Gemeenschap bleet versplinterd in
twaalf nationale markten. Vele van de
oorspronkelijke belemmeringen waren
overeind gebleven en werden in de
loop der jaren aangevuld met allerhan
de nieuwe obstakels.
Het nieuwe elan
In de jaren dat 'Eurosclerose' een ge
vleugeld begrip dreigde te worden, be
gon zich terzelfdertijd het besef te ont
wikkelen, dat men in de Gemeenschap
min of meer tot elkaar was veroordeeld
vanwege de onderlinge verstrengeling,
niet alleen economisch, maar in toene
mende mate ook politiek. Een belang
rijk resultaat van dit bewustwordings
proces vormde de totstandkoming van
het Europese Monetaire Stelsel (EMS),
dat de schepping van een zone van
monetaire stabiliteit beoogde. Door de
geleidelijke stabilisering van de onder
linge wisselkoersen en door de toene
mende samenwerking op monetair ge
bied groeide vervolgens een vertrou
wensbasis, waardoor allerlei impulsen
konden ontstaan om de Europese sa
menwerking weer meer in beweging te
krijgen.
Het waren vooral de grote Europese
bedrijven, die op energieke wijze de au
toriteiten in de lidstaten aanmaanden
tot nieuwe initiatieven. Geconfronteerd
met de snelle ontwikkelingen op het ge
bied van nieuwe spits-technologieën en
met de toenemende concurrentie van
buiten de EG, begrepen zij maar al te
zeer, dat geen van de nationale mark
ten groot genoeg zou zijn om de
schaalvoordelen te bereiken, die voor
de zeer hoge onderzoeks- en ontwikke-
J. J. van Antwerpen
Internationaal
Onderzoek
Drs. A. M. Dierick
Stafgroep Economisch
Onderzoek
Jacques Delors (1925)
...voortrekker van de Europese
integratie
lingskosten waren vereist. Daarom
drong men erop aan om binnen korte
tijd de tastbare belemmeringen voor het
vrije verkeer van personen tussen de
lidstaten te verwijderen en de nationale
verschillen in technische voorschriften,
gezondheids- en veiligheidsnormen,
milieubepalingen, kwaliteitscontroles en
belastingstelsels op te heffen.
Hoewel ook de Europese Raad zich in
Kopenhagen (1982) en in Fontaine-
bleau (1984) plechtig uitsprak voor de
voltooiing van de gemeenschappelijke
markt, kreeg het bedrijfsleven aanvan
kelijk de meeste respons van de Euro
pese Commissie en het Europese Par
lement. De Commissie publiceerde met
steeds grotere regelmaat studies die
heel nadrukkelijk ingingen op de nadeli
ge effecten van de onvoltooide interne
markt en die dikwijls waren vergezeld
van een voorstel met te nemen maatre
gelen. Het Europese Parlement gaf
daarnaast de aanzet tot wijzigingen en
aanvullingen van het Verdrag van
Rome, die later deels werden overge
nomen onder de naam Europese Akte.
Vanaf begin 1985, na het aantreden
van de Commissie-Delors, brak ook de
tijd van actie voor de bewindslieden van
de lidstaten aan. Een aantal netelige
dossiers uit het verleden werd tot een
oplossing gebracht. Voorts verzochten
de regeringsleiders de Europese Com
missie om met concrete voorstellen te
komen voor de voltooiing van de inter
ne markt voor eind 1992. De Commis
sie nam deze uitdaging aan en publi
ceerde reeds in juni 1985 het Witboek,
dat de weg naar de interne markt aan
gaf. Tenslotte werd eind 1985 te
Luxemburg een akkoord bereikt over de
Europese Akte. De 'Eurosclerose' was
zichtbaar omgezet in een 'Eurovitaliteit'.
Als gevolg van de uitgestelde goedkeu
ring door het Deense en Ierse parle
ment trad de Europese Akte uiteindelijk
pas op 1 juli 1987 in werking. In de
Akte werd onder meer een uitbreiding
van de bevoegdheid van het Europese
Parlement vastgelegd. Het gaat met
name om de versterking van enkele
wetgevende bevoegdheden, zoals het
vetorecht bij de toetreding van nieuwe
EG-lidstaten en bij het aangaan van
associatieverdragen met derde landen.
De Europese Akte is breed opgezet
met diverse wijzigingen en aanvullin
gen van de oorspronkelijke verdrags
teksten. Hierdoor ontstond onder meer
een communautaire grondslag voor
een aantal gebieden waarop de lid
staten, soms zonder verdragsbasis, in
de praktijk steeds nauwer waren gaan
samenwerken. Te noemen zijn in dit
verband het buitenlandse beleid, het
technologie- en milieubeleid, alsook het
monetaire beleid.
Hoewel de Akte zonder meer ook het
algemene kader versterkte, waarbin
nen de Europese eenwording kan wor
den voortgezet, lijkt de herschikking
van het EG-Verdrag toch vooral in het
teken te hebben gestaan van de vol
tooiing van de interne markt. De inhoud
van de Akte werd nauw afgestemd op
de afwikkeling van het in 1985 gelan
ceerde Witboek.
Zo werd het Verdrag onder meer aan
gevuld met de bepaling, dat de lidsta
ten maatregelen zullen nemen om in
de periode tot eind 1992 de interne
markt stapsgewijs tot stand te brengen,
met een vrij verkeer van personen,
goederen, diensten en kapitaal. Tenein
de dit proces te bespoedigen werd te
vens de besluitvorming in de Raad van
Ministers gewijzigd. De eis van een
stemmigheid (unanimiteit), die in het
verleden zo dikwijls de hoognodige be
sluitvorming op de lange baan schoof,
bleef alleen nog van kracht voor zeer
gevoelige onderwerpen. Het merendeel
van de besluiten voor de totstandko
ming van de interne markt zal derhalve
met gekwalificeerde meerderheid van
stemmen kunnen worden genomen.
Deze wijziging in de beslissingsproce
dure mag dan ook als de hoeksteen
van de Europese Akte worden gezien.
Het Witboek
Het Witboek over de voltooiing van de
interne markt werd onder verantwoor
delijkheid van de vorige Britse Com
missaris, Lord Cockfield, tot stand ge
bracht. Het geeft een bondige opsom
ming van de belemmeringen, die de
