at ons bezigh
Koers naar 1992
Telebankieren
In de afgelopen maanden werd in dit
blad regelmatig aandacht geschonken
aan de eenwording van Europa en de
gevolgen die de integratie van de
markt voor het bedrijfsleven heeft. Uit
onderzoek blijkt, dat de reactie van on
dernemers heel verschillend is, varië
rend van wachtend tot actief anticipe
rend; sommigen zien de ontwikkelin
gen als bedreigend, terwijl anderen
juist nieuwe kansen onderkennen. Be
langrijk is dat - hoewel 1992 nog ver
weg lijkt - de managers van onderne
mingen hun plan trekken; voorsorteren
op de toekomst.
Die oriëntatie is momenteel volop aan
de orde. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de
deelname aan symposia, die aangeslo
ten banken organiseren, en ook uit de
reacties die wij op de artikelenreeks
'Koers naar 1992' ontvangen. Met het
oog op deze informatiebehoefte heeft
de redactie van 'Rabobank' besloten
een speciale 'Europa-editie' uit te bren
gen. Vanwege het wat tijdloze karakter
is dat nummer ongedateerd. Het zal
ongeveer gelijktijdig met deze afleve
ring (aangeduid als 5/6) in de eerste
weken van juni verschijnen.
De Europa-editie bevat onder andere
een bundeling van de artikelen die wij
onder het motto 'Koers naar 1992'
plaatsten. Daarnaast doen wij verslag
van interviews met mr. F. H. J. J.
Andriessen, vice-voorzitter van de Euro
pese Commissie en met mr. H. J. A. E. M.
Klarenbeek, plv. voorzitter van de
Hoofddirectie. Voorts waren wij te gast
bij een vijftal ondernemers, die al volop
bezig zijn met hun expansie op de Eu
ropese markt: stuk voor stuk interes
sante ontmoetingen met managers, die
zowel blijk geven van visie als van een
nuchtere kijk. Hopelijk zal deze uitgave
eraan bijdragen het beeld op 1992 te
verhelderen.
'Nederland zal actief op de mogelijkhe
den moeten inspelen', stelde Andries
sen tijdens ons vraaggesprek, 'het zal
niet vanzelf gaan.'
Coöpereren en management 'plus'
Management en besturing van coöpe
raties staan de laatste tijd in een gron
dige belangstelling. Bij tal van gelegen
heden is de kwaliteit, en daarmee de
levensvatbaarheid van de coöperatie,
onderwerp van discussie. Voor een
groot deel zal deze, naar onze mening,
gezonde belangstelling terug te voeren
zijn op het intrigerende karakter van de
coöperatieve ondernemingsvorm. De
hamvraag lijkt of het fenomeen coöpe
ratie in onze moderne tijden tot bloeien
in staat moet worden geacht.
Binnen de Rabobankorganisatie over
dat bloeien geen spoor van twijfel. Inte
gendeel, we zijn ons terdege bewust
van onze coöperatieve inslag en de
sterke punten die ons dat geeft! Men
slaat de uitspraken van onze voorzit
ters van de Raad van Beheer en de
Hoofddirectie er maar op na. In ons
januarinummer bijvoorbeeld onder
streepte drs. H. H. F. Wijffels in een in
terview nog eens dat de coöperatieve
grondstructuur van de Rabobankorga
nisatie wezenlijk goed en daarmee
voor de toekomst bijzonder kansrijk is.
Hij wees daarbij op de veranderende
rol van directie en bestuur binnen de
coöperatieve structuur: 'Door de toene
mende kennisintensiteit binnen de
bank neemt de betekenis van de pro
fessionaliteit toe. Dat is onvermijdelijk.
De rol van het bestuur wordt daardoor
meer conditionerend.' Door de jaren
heen - bijna onmerkbaar - is die
schijnbaar voldongen coöperatieve
taakverdeling tussen bestuur en direc
tie meeveranderd met de eisen die de
omgeving heeft gesteld. Wijffels zei
daarover: 'Die evolutie zit er al enige
tijd in. In de beginjaren waren de be
stuurders ook geïnvolveerd in het uit
voerend werk. Dat is geleidelijk afge
bouwd. Bestuurders moeten er nu op
toezien dat de 'professionals', die zijn
aangesteld om het werk te doen, func
tioneren ter realisering van de doelstel
lingen van de coöperatie.'
Binnen de structurele context van de
coöperatie is vanaf het begin beweging
te bespeuren geweest in de taakverde
ling tussen de statutaire organen. Een
geleidelijk, continu vormingsproces
waardoor - in een veranderende
omgeving - het realiseren van de doel
stellingen mogelijk blijft. Daarin ligt te
vens een verantwoordelijkheid opge
sloten, die directie en bestuur - mana
gement en besturing - tegenover de
vereniging en daarmee tegenover el
kaar hebben. Dat geeft het werken in
een coöperatie voor de 'professionals'
ook iets extra's: die constante toestand
van overleg en afstemming, die alleen
goed kan gedijen op basis van vertrou
wen. Coöperatief top-directeur Pierre
Lardinois drukte het kernachtig eens zo
uit: 'Voor mij is werken bij een coöpera
tie een dimensie meer. Het is werken
voor leden en cliënten... het is deel uit
maken van een groep en uiteindelijk
maatschappelijke verantwoordelijk
heid!'
Deze uiting van Lardinois is nu breed
bevestigd in een proefschrift over het
top-management in coöperatieve orga
nisaties. Th. H. Homan promoveerde
op dit onderwerp aan de Universiteit
voor Bedrijfskunde Nijenrode. Aan zijn
studie ligt veel empirisch onderzoek
binnen coöperaties ten grondslag. Een
voorname conclusie van Homan is dat
de coöperatie-directeur ten opzichte van
een directeur van een NV/BV over een
(sociaal-bepaalde) plus moet beschik
ken en dat een coöperatie mede door
die meegebakken cultuur van 'coöpere
ren' bepaalde inherente voordelen
heeft ten opzichte van andere organi
satievormen. Het zijn conclusies die in
coöperatiekring niet echt verwondering
kunnen wekken: ze vormen de neer
slag van jarenlange coöperatieve prak
tijk en coöperatieve cultuur. Wat dat be
treft zal de uitstraling van Homans ver
dienstelijke werk vooral naar buiten toe
kunnen optreden.
En het is goed dat het proefschrift ver
schijnt op een moment dat nogal eens
vraagtekens worden geplaatst bij het
coöperatief aanpassingsvermogen in
tijden van snel voortschrijdende schaal
vergroting en veranderende vermo
gensbehoefte. Door het 'achter de
schermen kijken' van Homan, wordt
langs wetenschappelijke weg onder
bouwd dat - in vergelijking met bijvoor
beeld NV en BV - de coöperatieve or
ganisatievorm op belangrijke punten
beter scoort. Daarbij schuilt een aan
trekkelijke 'plus' in de twee-eenheid
'management en besturing', die de co-
operatie door de tijden loodst.
Deze maand was het zover: de eerste
officiële ingebruikneming van de nieuw-
