29
Duurzaamheid
WJBS»-*
De discussie over genetische manipulatie krijgt een brede basis.
wanneer het samen met de betrokken sector wordt
ontwikkeld. Consensus over een ingrijpend beleid ver
gemakkelijkt de handhaving en controle van regels.
Een moderne aanpak voor een dergelijke aanpassing
is 'verinnerlijking van het probleem'. Dat moet overi
gens meer inhouden dan een mentaliteitsverandering,
aangevuld met sociale controle. Er dienen steeds dui
delijke criteria en grenzen te worden gesteld. Daaro
ver moet een publieke discussie mogelijk zijn met een
open afweging van belangen. Een eerste voorwaarde
daartoe is een goed informatiesysteem. De overheid
dient ervoor zorg te dragen dat de kennis over tech
nologische ontwikkelingen voor de belanghebbenden
toegankelijk is. Een moratorium, dat wil zeggen een
totaal verbod van bepaalde nieuwe ontwikkelingen,
zal daaraan zeker niet bijdragen.
Evenmin mag een beleid geheimzinnigheid in de
hand werken. De onduidelijkheid over de eigendoms
rechten van gemodificeerde organismen werkt dit in
de hand. Octrooieerbaarheid kan bijdragen aan open
baarheid ten aanzien van een toegepaste techniek. Er
dient een beschrijving plaats te vinden van de metho
de. Maar een octrooirecht heeft het bezwaar dat ver
dere ontwikkeling van een vinding kan worden afge
remd door de octrooihouder. Het Kwekersrecht dat bij
de traditionele plantenveredeling wordt toegepast
biedt op dit punt meer perspectief. Hierbij vindt een
evenwichtige afweging plaats tussen de belangen van
de uitvinder en die van de ontwikkelaar. Dit is nodig,
want ook gemanipuleerde planten en dieren zullen
onder praktijkomstandigheden hun nut en overlevings
kansen moeten bewijzen.
Traditionele methoden van kruising, selectie en teelt
zullen daarbij niet geheel kunnen worden gemist.
Deze toets op duurzaamheid rechtvaardigt tevens de
verwachting dat de activiteiten van boer en tuinder
ook bij deze nieuwe technologische sprong niet over
bodig worden. Wel anders! Bij de opleiding voor jonge
boeren zal daar tijdig rekening mee moeten worden
gehouden.
Bundeling
Naast het aanreiken van de vaardigheden aan de toe
komstige generatie boeren en tuinders, vormen on
derzoek en voorlichting speerpunten in het landbouw
beleid op het gebied van de biotechnologie en de ge
netische manipulatie. Behalve overheidsinstellingen
zijn in toenemende mate landbouwcoöperaties actief.
Als voorposten van de agrariërs in het veld van de
toegepaste technologie vindt daar krachtenbundeling
plaats tegenover de activiteiten van de grote interna
tionale concerns. Uitgangspunt van deze activiteit is
het benutten van de biotechnologie ten gunste van de
land- en tuinbouw. Voor het maken van afspraken
door de overheid met de agrarische sector over hoe
om te gaan met risico's van genetische manipulatie
zijn landbouworganisaties en coöperaties geschikte
aanspreekpunten. Het Landbouwschap coördineert
daarbij de standpunten.
Al zoekend verder
Tenslotte nog een enkel woord over de ethische
aspecten. Het is moeilijk daarover eenduidige criteria
vast te stellen. Men kan dit vraagstuk niet alleen aan
erudiete wetenschappers overlaten. Maar ook de poli
tiek struikelt regelmatig over ethische kwesties. Bin
nen de landbouw en de landbouworganisaties met de
vele uiteenlopende achtergronden, vraagt zo'n dis
cussie tijd. En wellicht zal er nooit een voor iedereen
bevredigende conclusie kunnen worden getrokken.
Op zoek naar evenwicht tussen het technisch mogelij
ke en het ethisch wenselijke zal de landbouw echter
het nuttige niet ongebruikt op de plank laten staan. Dit
uitgangspunt zou ten grondslag kunnen liggen aan
het te voeren toetsingsbeleid bij ontwikkelingen met
voorzienbare grote risico's.
