Voorat als aanvulling
Winkelcentra die in periodes van soberheid zijn gerealiseerd kunnen de consu
ment weinig winkelplezier bieden.
len in een aantal gevallen genoegen
moeten nemen met een lagere huurop
brengst. Met name bij realisering van
het geïntegreerde verzorgingscentrum
zal een verlaging van deze opbreng
sten een onontkoombare zaak zijn. De
taillisten zullen tenslotte, veel meer dan
nu het geval is, moeten inzien dat het
vinden van oplossingen beter is dan af
wachten, ook al betekent dit in de prak
tijk dat concurrenten samen om de tafel
moeten gaan zitten.
Genoeg opties voor verbetering
Uit het bovenstaande blijkt dat, al lijken
er genoeg opties te zijn voor verbete
ring van het functioneren van winkel
centra en dus voor het behoud van dis
tributieve voorzieningen, het niet ge
makkelijk zal zijn om deze ook tot een
goede uitvoering te brengen. Het feit
dat er zoveel verschillende partijen bij
betrokken zijn, maakt het geheel zeer
gecompliceerd. Men kan zich serieus
afvragen of al de inspanningen wel de
moeite lonen, met name omdat het nog
maar de vraag is hoe de vraagzijde van
de markt zich in de nabije toekomst zal
ontwikkelen. Immers, het is niet on
denkbaar dat bevolkingsgroepen die nu
nog aanzienlijke problemen hebben
1 9 met het overbruggen van grote afstan
den, in de nabije toekomst veel mobie
ler zullen worden, hetgeen inspannin
gen ten behoeve van het instandhou
den van distributieve voorzieningen in
kleine kernen wellicht onnodig maakt.
Omgekeerd is het niet uitgesloten dat
de toenemende milieuproblematiek
noopt tot een andere ruimtelijke orde
ning, waarbij stad en platteland, maar
ook werk- en woonomgeving weer in
een andere verhouding tot elkaar ko
men te staan. Verder lijkt het niet on
waarschijnlijk dat nieuwe distributievor
men zoals teleshopping, juist in die ge
bieden waar het verzorgingspeil sterk
onder druk staat, in de nabije toekomst
compensatie zullen bieden voor de
eventuele ontwinkeling van deze gebie
den.
Vervolg van pagina 8
passingpolitiek zijn schuldenproblemen
overwonnen en komt nu dus niet meer
in aanmerking voor een schuldenrege
ling; het is geen probleemland meer.
Argentinië daarentegen, een land dat
een enorme buitenlandse schuld is
aangegaan, maar niet in staat is geble
ken die middelen te gebruiken voor
produktieve doeleinden, kan onder de
voorgestelde plannen in aanmerking
komen voor een zeer gunstige rege
ling. Bovendien kan er een situatie ont
staan, waarin landen hun aanpassings
beleid laten verwateren: er is immers
op het eerste gezicht minder noodzaak
toe, want de schuld wordt toch wel voor
een deel kwijtgescholden. Dat lijkt een
slechte zaak.
Schuldverlichting is lang een taboe ge
weest en men kan minister Brady prij
zen voor zijn moed dit idee te lanceren.
Schuldverlichting door commerciële
banken is echter geen tovermiddel te
gen de huidige schuldproblemen; daar
voor is de schuld die jegens andere
crediteuren uitstaat te groot, en zijn de
bedragen die nodig zijn te omvangrijk.
Schuldverlichting via de terugkoop van
de vorderingen van commerciële ban
ken lijkt dus onvoldoende om het schul
denprobleem volledig op te lossen. Bo
vendien zal er nog geruime tijd verstrij
ken voordat de Bradyplannen zijn uit
gewerkt. Het is echter jammer dat een
klimaat lijkt te zijn ontstaan, waarin alle
heil van schuldverlichting wordt ver
wacht. Daardoor dreigt ook 1989 een
verloren jaar te worden voor de bestrij
ding van de schuldenproblemen. Om
dat men schuldverlichting vooral moet
zien als een aanvulling op de tot nu toe
gevolgde strategie, is het doorgaan
met het aanpassingsbeleid in de schul
denlanden en het keuzemenu echter
noodzakelijk. Jammer is ook dat de
meeste grote schuldenlanden hun pro
gramma's voor het omzetten van
schuld in aandelen inmiddels hebben
stopgezet; ze verwachten namelijk dat
schuldverlichting voor hen veel gunsti
ger zal uitpakken want ze strijken dan
een korting op de bestaande schuld op.
zonder dat daarvoor produktiemiddelen
in handen van buitenlanders komen.
Daarenboven moeten de industrielan
den voor voldoende groei blijven zor
gen. Wat dat betreft zouden de VS er
goed aan doen de stijging van hun ei
gen overheidsschuld te beperken.
Wanneer komt er eens een Bradyplan
voor sanering van de eigen schuld?
