Coöperatieve ondernemingen zullen zich in het belang van de leden internatlonaler moeten oriënteren.
pende marges voor de primaire pro
ducenten.
Het milieubeleid zal grote invloed uit
oefenen op de ontwikkeling van de
agrarische sector. De negatieve in
vloed van de produktie op het milieu
moet tot nul worden beperkt.
Het gevolg van deze ontwikkelingen
zal zijn dat de landbouw een sanering
gaat doormaken. Deze sanering spitst
zich voornamelijk toe op de akker
bouw. De internationale concurrentie
positie van de veehouderij en de glas
tuinbouw is van dien aard, dat deze
zich ook onder de gewijzigde omstan
digheden kunnen handhaven.
Een versnelde afname van het aantal
agrarische bedrijven ligt dan ook voor
de hand. Dit maakt een verdergaande
schaalvergroting, met name in de ak
kerbouw, mogelijk. Daarnaast kan een
gedeelte van de akkerbouwbedrijven in
de toekomst eventueel als nevenbe-
roepsbedrijf worden voortgezet.
15 De nieuwe ontwikkelingen op het ge
bied van automatisering en biotechno
logie leiden ertoe, dat de primair agra
rische bedrijven kapitaalintensiever
worden en dat de benodigde opleiding
om een dergelijk bedrijf te kunnen lei
den hoger wordt. Bepaalde nieuwe
technische ontwikkelingen zijn pas ren
dabel bij een zekere minimale bedrijfs
omvang. Dit leidt tot twee categorieën
bedrijven: een groep waarvan de be
drijven te klein zijn om deze ontwikke
lingen te kunnen toepassen en een ca
tegorie die dat wel kan. De eerste
groep is gedoemd om op termijn te
verdwijnen, of als nevenberoepsbedrijf
te worden voortgezet. Snelle technolo
gische vooruitgang leidt dan ook tot
een snellere afname van het aantal be
drijven.
In de toeleverende en verwerkende in
dustrie zullen schaalvergroting, (inter
nationale) samenwerking en overna
mes moeten plaatsvinden. Eén van de
oorzaken hiervan is gelegen in de rea
lisering van de interne markt in Europa
in de jaren negentig. Het opereren op
een dergelijke markt vraagt veel markt
onderzoek en produktontwikkeling,
waarvoor de benodigde fondsen
slechts door grote bedrijven kunnen
worden gegenereerd. Een andere oor
zaak is gelegen in de verkorting van de
levensduur van produkten. Hierdoor
zullen de ontwikkelingskosten van deze
produkten sneller moeten worden te
rugverdiend, hetgeen slechts op een
grote afzetmarkt kan plaatsvinden.
Dat geldt niet minder voor coöperatieve
ondernemingen. Ook zij doen er goed
aan zich internationaal te oriënteren en
zodoende de voordelen van de interne
markt te kunnen benutten.
De veranderende en toenemende rol
van het grootwinkelbedrijf dwingt de
voedings- en genotmiddelenindustrie
tot een andere opstelling. De concen
tratie in het grootwinkelbedrijf leidt er
toe, dat in de verwerkende agrarische
industrie eveneens een concentratie
moet plaatsvinden om gelijkwaardige
partners te blijven.
