Milieubeleid
harmonisatie op fytosanitair terrein
Biotechnologie, en met name geneti
sche manipulatie, biedt enorm veel
mogelijkheden. In principe kunnen de
meest uiteenlopende eigenschappen
gegeven worden aan dieren, planten
en micro-organismen.
Biotechnologie kan worden ingezet op
veel terreinen, onder andere bij de pro-
duktie en verwerking, maar ook bij het
oplossen van milieuproblemen. Hieruit
blijkt dan ook het strategisch belang
van biotechnologie.
Daarnaast biedt toepassing van bio
technologie nieuwe mogelijkheden
voor verwerking en omzetting van
agrarische produkten. Hierdoor zullen
de grenzen tussen de verschillende
agrarische grondstoffen vervagen. Dit
laatste zal ook de toepassingsmogelijk
heden van agrarische grondstoffen bui
ten de voedingsindustrie aanzienlijk
kunnen vergroten.
Veranderende voedings- en
distributiepatronen
Een groter gedeelte van het voedsel
zal in verder bewerkte vorm verkocht
gaan worden. Het toenemend aantal
eenpersoonshuishoudens en tweever
dieners speelt hierbij een belangrijke
rol. Enerzijds betekent dit, dat er meer
vraag zal komen naar kant en klaar
produkten die slechts behoeven te
worden opgewarmd. Anderzijds zullen
er meer verder voorbewerkte produk
ten verkocht gaan worden, zoals kant
en klare salades, vers geschilde aard
appelen en geblancheerde groenten.
Het gevolg hiervan zal zijn dat het be
lang van de verwerkende industrie en
I 4 de rol van het (groot)winkelbedrijf nog
verder toeneemt. Dit maakt de afhan
kelijkheid van de primaire agrarische
sector van deze twee sectoren groter.
Anderzijds betekent dit echter, dat het
gedeelte in de consumentenprijs dat
bestemd is voor de primaire producent
afneemt, waardoor er meer ruimte ont
staat om de prijs te differentiëren naar
kwaliteit en specialiteit.
De toenemende en veranderende rol
van het grootwinkelbedrijf in de afzet
van verse landbouwprodukten zal er
toe leiden, dat men in toenemende
mate eisen gaat stellen aan de toele
veranciers, die op hun beurt deze ei
sen moeten gaan doorgeven aan de
primaire producenten. De concentratie
die in de winkelorganisaties plaats
vindt, zal ertoe leiden dat zij een mach
tige partij worden. Zij zullen trachten
met marktonderzoek aan te tonen wat
de wensen van de consumenten zijn,
om daarmee hun aanbod af te stem
men op de vraag.
De consumenten zullen ook in toene
mende mate eisen stellen aan de her
kenbaarheid en samenstelling van voe
dingsmiddelen. De markt voor zoge
naamde 'light'-produkten zal nog ver
der groeien. In dit verband is het ook
waarschijnlijk dat de consumptie van
pluimveevlees zal toenemen. Pluim
veevlees is aanzienlijk minder vet dan
bijvoorbeeld varkensvlees.
De consument wil ook exact weten
waar zijn voedsel uit bestaat en wat de
invloed van de in het voedsel aanwezi
ge stoffen op zijn lichaam is. Daarnaast
wil de consument verder worden geïn
formeerd over de samenstelling en de
herkomst van zijn voedsel. Milieu-
en/of diervriendelijke produktie zijn
voor een beperkte groep consumenten
van groot belang.
Deze twee ontwikkelingen maken het
noodzakelijk dat voedingsmiddelen van
elkaar onderscheiden kunnen worden.
Voor verwerkte produkten is dat uiter
aard reeds lang het geval. Maar ook
voor verse of weinig bewerkte produk
ten zal een dergelijke, zogenaamde
merkenpolitiek noodzakelijk zijn.
Het toekomstige milieubeleid zal met
name in Nederland van grote invloed
zijn op de ontwikkeling van de primaire
agrarische sector en gedeeltelijk in het
verlengde daarvan op de agribusiness.
Het beleid met betrekking tot het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen en het
oplossen van de mestproblematiek zul
len hoe dan ook leiden tot een verho
ging van de kostprijs voor de agrari
sche producenten. Gezien het feit dat
de milieudruk in de overige lidstaten
van de EG kleiner is dan in Nederland,
zal hierdoor de relatieve concurrentie
positie van de Nederlandse primaire
agrarische sector verslechteren. Op
langere termijn zullen ook in de overige
lidstaten milieu-maatregelen moeten
worden genomen, waardoor de rela
tieve concurrentiepositie van de Neder
landse agrarische sector weer kan ver
beteren.
Gevolgen
De in het voorafgaande geschetste ont
wikkelingen zijn van belang voor de
agrarische sector in de jaren negentig.
In het navolgende zullen de ontwikke
lingen in deze sector in grote lijnen
worden weergegeven.
Over het algemeen mag worden ver
wacht dat de prijzen van landbouwpro
dukten onder druk komen te staan. Dit
wordt veroorzaakt doordat het land
bouwbeleid van de Europese Gemeen
schap ook de komende jaren marktge
richt zal blijven.
De ontwikkeling van de landbouw zal
veel meer dan tot nu toe bepaald gaan
worden door de ontwikkelingen aan de
vraagzijde van de markt. De media tus
sen vraag en aanbod, dus tussen agra
riër en consument, zijn de verwerkende
industrie en de detailhandel. Hun in
vloed zal dan ook toenemen, omdat ze
enerzijds de wensen van de consu
menten moeten doorgeven aan de pro
ducenten en anderzijds in staat zijn de
consumentenwensen te beïnvloeden.
De lagere opbrengstprijzen, gecombi
neerd met hogere kostprijzen door een
stringenter milieubeleid, leiden tot krim-
