Nieuwe kansen voor
handelsbetrekkingen met Sovjetunie
Marktmechanisme krijgt zwaardere rol
Economische prikkels
Hoewel er in de Sovjetunie met de
glasnost' - openheid - grote vor
deringen zijn gemaakt loopt het
met de hervormingen nog niet zo n
vaart. Toch lijkt het eropdat er
een beweging is ingezet die meer
ruimte geeft aan een marktgerich
te economie en een uitbreiding
mogelijk maakt van de handelsbe
trekkingen met het buitenland. Met
name blijken de Russen geïnte
resseerd in het creëren van joint-
ventures met westerse onderne
mingen.
ier jaar na het aan de macht
komen van Gorbatsjov als
partijleider is er nog geen
structurele verbetering opge
treden in het reilen en zeilen
van de sovjeteconomie. De
in gang gezette hervormin
gen ('perestrojka') zijn hier
toe nog te mager en een dergelijke ver
betering is een tijdrovend proces. Het
grote verschil met het verleden is echter
dat de autoriteiten veel opener ('glas
nost') zijn geworden. Zo verschenen de
laatste maanden berichten over om
vangrijke begrotingstekorten, het optre
den van inflatie, grote tekorten aan ve
lerlei consumptiegoederen, slechte kwa
liteit van geproduceerde goederen, ma
gazijnen vol ongebruikte geïmporteerde
machines en armoede onder een belang
rijk deel van de bevolking.
Het bewust worden en openbaar maken
van deze problemen, kan er hopelijk toe
Drs. A. C. Sperna
Weiland
Internationaal
Onderzoek
Mevr. E. van der
Kroon-Stein
Landendesk Midden-
en Oost-europa
Op 16 februari jl. werd een joint-venture overeenkomst tussen Mingasprom
(USSR) en Dalsem Beheer getekend door de heren S. R. Derezhev Onderminis
ter voor gasvoorziening (links) en J. J. Dalsem, president-directeur. De overeen
komst heeft betrekking op de fabricage van complete glastuinbouwbedrijven en
technische kennisoverdracht.
bijdragen dat structurele wijzigingen
kans van slagen hebben.
In 1988 werden in de Sovjeteconomie
de meeste plancijfers niet gerealiseerd.
Weliswaar werd een economische groei
van 4,4% gerapporteerd (1987: 2,3%),
maar dit cijfer bleek niet te zijn ge
corrigeerd voor prijsstijgingen. In reële
termen was er daarom nauwelijks spra
ke van groei.
De teleurstellende ontwikkelingen heb
ben er mede toe geleid dat recentelijk
enige hervormingen zijn uitgesteld of
zelfs teruggedraaid. Dat is verontrus
tend, omdat het aangeeft dat Gorbat
sjov er nog niet in is geslaagd een mo-
mentum te creëren waardoor het her
vormingsproces zichzelf in stand houdt
c.q. versterkt en verankering in de sa
menleving plaatsvindt. Bovendien moet,
wil men ooit resultaat boeken, worden
voortgegaan op de ingeslagen weg.
Wezenskenmerk van de hervormingen
is dat economische prikkels in het sys
teem een grotere rol krijgen. Te denken
valt daarbij vooral aan decentralisatie
van verantwoordelijkheden (met name
naar bedrijven), vergroting van de rol
van het prijsmechanisme, versterking
van de rol van banken en geld, stimule
ring van de private en coöperatieve sec
tor, en het openstellen van de economie
voor buitenlandse investeerders. Funda
mentele problemen hierbij zijn het vin
den van een evenwicht tussen centrale
en decentrale besluitvorming binnen het
huidige kader van één partij en het be
reiken van een mentaliteitsverandering
van de bevolking, die immers 70 jaar
heeft geleefd onder een systeem van
centrale planning. Weliswaar hebben
enige politieke hervormingen reeds hun
beslag gekregen, maar de leidende rol
van de communistische partij staat niet
ter discussie. Dit laatste geldt voorals
nog overigens ook voor Gorbatsjov
persoonlijk. Hij heeft belangrijke tegen
standers in de partijtop uitgeschakeld en
is vorig jaar zelfs tot president benoemd.
Niet alleen door interne weerstanden
wordt het hervormingsproces bemoei
lijkt, ook bepaalde gebeurtenissen of
