Grafiek 1Ontwikkeling reële omzet (mutatie in
4
3
2 *t
-t
l
kleine bedrijven
grote bedrijven
Bron: Erbo-enquête
1985 1986 1987 1988 1989
uit Cijfers Trends dat de gemiddelde
winst in 1987 op ruim f 56.000 uitkwam,
terwijl deze dit jaar vermoedelijk ligt op
ruim f 60.000: een stijging van meer
dan 7%. De marge kon verbeteren,
doordat de kosten per eenheid produkt
een daling vertoonden, waar de prijs
daling van de eindprodukten bij achter
bleef.
Niet alleen de marge en het aantal
winstgevende bedrijven steeg, maar er
was ook sprake van een - wat we zou
den kunnen noemen - verbetering van
de kwaliteit van de winst. Aan het begin
van de jaren tachtig waren de winstge
vende bedrijven vooral te vinden in be
drijfstakken met een hoge exportquote.
De laatste jaren worden echter ook po
sitieve resultaten geboekt in sectoren
met de nadruk op de binnenlandse af
zet. Uit de Erbo-enquête blijkt dan ook
een daling van het aantal verlieslatende
bedrijven vooral in de dienstensector
en in mindere mate de detailhandel.
Enkele jaren geleden berustte het her
stel van de winstgevendheid bovendien
mede op maatregelen van de overheid,
die gericht waren op lastenverlichting
voor het bedrijfsleven. De huidige win
sten worden echter voor het overgrote
deel op eigen kracht verdiend.
Een gevolg van het redelijk hoge winst
niveau en de tevredenheid over het
rendement is wel, dat de bedrijven voor
het komende jaar weinig of geen verbe
teringen meer zien. Het aantal bedrij
ven dat nog verwacht met verlies te zul
len moeten werken, daalt in 1989 nog
slechts fractioneel ten opzichte van
1988. Het lijkt er daarom op, dat het
Nederlandse bedrijfsleven voor wat de
ontwikkeling van het rendement betreft
momenteel een pas op de plaats
maakt. Ook de stabilisatie van het aan
tal faillissementen in 1988 is een aan
wijzing in die richting.
Investeringen onverwacht
toegenomen
Ingegeven door de ontwikkelingen op
de beurs- en valutamarkten aan het
eind van 1987. was er begin dit jaar
grote onzekerheid over de economi
sche vooruitzichten. Deze onzekerheid
weerspiegelde zich onder meer in een
wat terughoudender opstelling ten aan
zien van de investeringen. De verwach
ting was, dat de investeringen zich dit
jaar op hetzelfde niveau zouden bewe
gen als over 1987. Een verdere groei
werd door de meeste deskundigen niet
Verlieslatende bedrijven (in
1982 1984 1986 1987 1988
Kleine bedrijven 24 18 14 12 11
Grote bedrijven 28 18 12 13 10
Totaal bedrijfsleven 24 18 14 12 11
Bron: Erbo-enquête
15 jaar ERBO
De Enquête Regionale Bedrijfsontwik
keling vond dit jaar voor de vijftiende
keer plaats. Zij werd gehouden volgens
een uniforme opzet in de periode begin
september-half november.
Erbo heeft een vaste plaats gekregen
in de informatievoorziening over ont
wikkelingen van met name de regiona
le economie. De Erbo geeft de Kamers
de basis voor advieswerk naar vooral
de overheden.
De enquête geniet inmiddels grote be
kendheid doordat de gezamenlijke re
sultaten een uitstekende graadmeter
blijken te vormen voor de landelijke
economie. Deze zijn vastgelegd in een
jaarlijks rapport 'Het bedrijfsleven in
Nederland' dat door de Vereniging van
Kamers van Koophandel en Fabrieken
in Nederland (WK) wordt uitgegeven.
Aan Erbo neemt een toenemend aan
tal bedrijven deel. Dit jaar waren het
61.500 bedrijven. De respons bedraagt
65%. Tot de geënquêteerden behoren
alle bedrijven met meer dan 50 werk
zame personen. Van de kleine bedrij
ven werd een a-selecte steekproef ge
nomen. Het aldus verkregen hoge aan
tal respondenten is daarom ruim vol
doende om betrouwbare uitspraken te
doen over het gehele Nederlandse be
drijfsleven.
Het landelijk rapport 'Het bedrijfsleven
in Nederland' is voor f 60.- verkijgbaar
bij de Vereniging van Kamers van
Koophandel (na 1 februari 1989
f 70.-), Watermolenlaan 1. 3447 GT
Woerden, tel. 03480-26911
waarschijnlijk geacht. Gegeven het
toch redelijk hoge investeringsniveau
van de laatste jaren leek dit op zichzelf
geen verontrustende ontwikkeling. In
werkelijkheid was sprake van een
voortgaande groei van de investerings
activiteiten door de bedrijven.
Bijna de helft van de bedrijven in ons
land verwachtte dit jaar investeringen
te doen. In 1982 was dit nog slechts
een op de drie bedrijven. De hoogste
investeringsactiviteiten worden daarbij
nog steeds aangetroffen in de agrari
sche sector (zie grafiek 2). Al jaren lang
voeren deze ondernemers de ranglijst
aan, alhoewel het verschil met de in
dustrie de laatste jaren kleiner is ge
worden. Drager van de rode lantaarn is
de detailhandel. Echter, ook daar is de
laatste jaren sprake van een toename
van het aantal investerende bedrijven.
Evenals bij de afzet en de winstge
vendheid worden ook bij de investerin
gen de verschillen tussen de diverse
sectoren kleiner.
Het aantal bedrijven dat overwegend of