Wil
Goede perspectieven ook in MKB
'T 'H
ren, opdat ze meer tijd krijgen voor an
dere dringende werkzaamheden. Ande
re moeten leiden tot verbetering van de
kwaliteit van produkten, diensten of be
slissingen.
Kennissystemen binnen breder
bereik
Tot ongeveer 1980 werden de meeste
Al-toepassingen ontwikkeld op speciale
machines, die zeer prijzig waren. Bo
vendien werden de programma's ge
schreven in speciale programmeerta
len, die slechts in kleine onderzoekers
kring bekend waren. Het maken van
een kennissysteem vereiste een forse
investering in apparatuur, software en
opleiding van mensen.
Inmiddels draaien er vele toepassingen
op normale computers. Kleine kennis
systemen kunnen op een personal
computer draaien. Ook de kosten van
de software zijn sterk gedaald, terwijl
hulpmiddelen voor de programmering
ruim voorhanden zijn. De bekendste
zijn de zogenaamde 'expert system
shells': deze bieden een raamwerk,
waarin de feiten, verbanden en regels
van het eigen kennisgebied eenvoudig
in te brengen zijn. Algemene structuren
en redeneermechanismen zijn al aan
wezig. De kosten van hardware en soft
ware zijn niet langer een grote belem
mering voor de ontwikkeling van ken
nissystemen. Wel blijft de analyse en
het in structuur brengen van kennis een
niet te onderschatten inspanning - dus
investering - vergen.
Een andere positieve ontwikkeling is de
goede vooruitgang, die wordt geboekt
met het uitwerken van ontwikkelmetho
den. Bovendien neemt het aantal oplei
dingen snel toe en stijgt de kwaliteit er
van. De ontwikkelcapaciteit voor ken
nissystemen zal in de komende jaren
duidelijk groeien.
Zowel overheid als bedrijfsleven ver
wachten veel van de nieuwe kennis
technologie. In de researchprojecten
van de EG, ESPRIT en EUREKA, ne
men de Al-toepassingen een grote
plaats in. Hetzelfde geldt voor het Ne
derlandse SPIN-programma (Stimule-
rings Projectteam Informatica-onder-
zoek Nederland). Op hogescholen en
universiteiten wordt steeds meer onder
zoek op dit gebied gedaan, waarbij op
valt dat het in Nederland vooral om toe
passingsgericht onderzoek gaat. Veel
softwarehuizen vormen nu ontwikkel
groepen, die zich speciaal met kennis-
i
Kennissystemen helpen o.a. bij de planning van winkelinrichting en
assortimentskeuze.
systemen gaan bezighouden. In een
groot aantal bedrijven in industrie en
dienstensector en bij verschillende
overheidsinstellingen wordt de ontwik
keling van kennissystemen ter hand ge
nomen.
De algemene verwachting is dat het
aantal operationele systemen de ko
mende tijd snel zal toenemen.
De grote bedrijven lopen bij de toepas
sing van kennistechnologie voorop. Dit
heeft uiteraard te maken met de hogere
graad van automatisering en de ruime
re financiële armslag. Maar het zou een
misverstand zijn om te denken dat er in
het MKB minder toepassingsmogelijk
heden zijn. In deze sectoren bestaan
veel bedrijven die in sterke mate van
specifieke, bedrijfs- of bedrijfstakgebon
den kennis afhankelijk zijn. Het ontwik
kelen, benutten en vasthouden daarvan
is voor vele bedrijven zelfs van strate
gisch belang.
Kleine en middelgrote bedrijven hebben
er alle belang bij om in kaart te brengen
welke knelpunten er op dit vlak zijn en
na te gaan welke oplossingen daarvoor
bestaan. Een systematische inventari
satie is op zichzelf al waardevol: ze kan
een beter zicht geven op de mogelijk
heden om kennis intensiever te benut
ten.
Kennissystemen zullen wellicht een
functie kunnen vervullen bij produktie-
processen, zoals bijvoorbeeld in de le
vensmiddelentechnologie. In deze sec
tor zijn de ingrediënten niet altijd van
een constante samenstelling: een ken
nissysteem kan helpen steeds de juiste
receptuur te vinden.
Maar ook bij commerciële activiteiten
kunnen kennissystemen hun waarde
bewijzen: bij het opmaken van contrac
ten kan kunstmatige intelligentie ervoor
zorgen, dat afhankelijk van het produkt,
de vorm van transport en de vorige er
varingen met de afnemer de juiste clau
sules worden ingebouwd. Ook in het
advieswerk zal Al een plaats verove
ren. Het diagnosemodel, dat de BO-
VAG-organisatie hanteert, om de be
drijfseconomische 'gezondheidstoe
stand' van garagebedrijven te analyse
ren is er een voorbeeld van.
Het MKB heeft haar belangstelling voor
kennistechnologie al laten blijken. De
deelname aan ESPRIT-projecten vanuit
het MKB is opvallend groot: bij 148 van
de 158 nieuwe projecten in ESPRIT-II
is het MKB betrokken. Het belang van
operationele kennissystemen zal lang
zaam maar zeker duidelijk worden,
wanneer bedrijven hun 'kennisbronnen'
inventariseren en voorbeelden in hun
omgeving zien. De inventarisaties en
de ontwikkeling van systemen vergen,
zoals gezegd, een aanzienlijke inspan
ning. Voor zover bedrijven hiertoe op
eigen kracht nog niet in staat zijn, ligt
hier gezien het strategische belang van
kennisbevordering tevens een mooie
taak voor adviseurs en branche-organi
saties werkzaam in het MKB.
