deel van) zijn verwachte oogst veiliger
was dan het afwachten van de toekom
stige moeilijk voorspelbare financiële
opbrengst daarvan.
Clearing en sluiten
De administratieve afwikkeling - de
clearing - van de transactie tussen te
ler en fabrikant zal verlopen via de NV
Nederlandse Liquidatiekas (NLK). Deze
instelling garandeert dat de op termijn
aangegane financiële verplichtingen
nagekomen zullen worden. Partijen be
hoeven zich dus geen zorgen te maken
over elkanders financiële status. Deze
garantie kan de NLK verstrekken door
dat ze zowel van koper als van verko
per voor ieder termijncontract een de
positostorting verlangt, die doorgaans
zo'n 10% van de contractwaarde be
loopt. Indien er zich nadat de transactie
is afgesloten een koerswijziging voor
doet, zal één van beide partijen om een
bijstorting gevraagd worden. Deze bij
storting bedraagt de volledige waarde
van het op papier geleden verlies.
Stel nu, dat de koers in de komende
maanden verder stijgt naar f 47,- per
100 kg. Voor de aardappelteler bete
kent dat een 'papieren' verlies op de
gedane termijntransacties. Indien hij
zijn positie wenst te 'sluiten', moet hij
vijf contracten terugkopen op f 47,-.
Dat kost hem f 12,- per 100 kg. Voor
de vijf contracten betekent dat in totaal
5 x 200 x f 12,- f 12 000,-. Wat hem
rest, is echter zijn oogstgewas, dat
evenals de termijnkoers in waarde is
gestegen. Kortom, zijn 'papieren' ver
lies wordt gedekt door de 'fysieke'
waardestijging. Zijn netto verkoopprijs
voor de 100 ton blijft f 35,- per 100 kg.
En dat is wat hij beoogde toen hij be
sloot tot het handelen op termijn.
De aardappelteler besluit om op deze
prijs van f 47,- te 'sluiten'. De chipsfa
brikant doet door het verkopen van zijn
contracten hetzelfde. De teler verkoopt
vervolgens zijn oogstgewas voor f 47,-
per 100 kg en verdient zijn 'papieren'
verlies terug. De fabrikant moet echter
zijn aardappelen ook tegen die prijs -
hoger dan oorspronkelijk gecalculeerd
- fysiek inkopen. Daar gaat zijn 'papie
ren' winst van f 12,- per 100 kg aan op.
Beide partijen hebben datgene wat zij
oorspronkelijk beoogden, nl. de inkoop-
respectievelijk verkoopprijs van f 35,—
per 100 kg die zij eertijds hebben vast
gelegd.
Een koersdaling in plaats van een
koersstijging zou geen wezenlijke ver
andering ingehouden hebben. De aard
appelteler had dan op termijn een winst
Transactieschema Teler
Termijnmarkt
contract april 1989
teler verkoopt 100 ton a f 35,- per 100 kg
contract april 1989
teler koopt 100 ton a f 47,
Verlies: f 12,-per 100 kg.
Transactieschema Chipsfabrikant
Termijnmarkt
april 1989
fabrikant koopt 100 ton a f 35,- per 100 kg
gemaakt met daartegenover een lagere
opbrengst van zijn gewas. De fabrikant
had een verlies op de termijnmarkt ge
leden met daartegenover een lagere in
koopprijs van zijn fysieke aardappelen.
Zekerheid voor speculeren
Uit het voorbeeld blijkt dat voor beide
partijen het voordeel van de termijn
transactie bestaat uit het vastleggen
van een inkoop- resp. verkoopprijs. De
onzekerheid ten aanzien van de toe
komstige prijs wordt omgezet in zeker
heid. De kosten daarvoor bedragen de
commissie die de makelaar in rekening
brengt en de eventuele kosten, indien
men de deposito's financiert.
Uit een aantal onderzoeken o.a. door
prof. dr. M. T. G. Meulenberg en drs. R.
R. Delsma van de Landbouwuniversiteit
te Wageningen is gebleken, dat het
consistent gebruik van een 'hedge' op
basis van een tevoren gedefinieerde
strategie een duidelijke reductie van het
prijsrisico voor de gebruiker oplevert.
Achteraf lijkt de verkozen zekerheid
voor de aardappelteler ook z'n nadelen
te hebben. In plaats van f 47 - per 100
kg krijgt hij slechts f 35,-. Door de ter
mijntransactie mist hij de mogelijkheid
om te profiteren van prijsstijgingen bo
ven de f 35,-. Voor hem alsook voor de
chipsfabrikant geldt dat indien zij de
prijsontwikkeling hadden kunnen voor
spellen. hun winstmarge veel groter
Fysieke markt
Fysieke markt
was geweest. Dit raakt de kern van het
termijnmarktgebeuren. De handel op
termijn wordt ingegeven door de be
hoefte om de onzekerheid omtrent de
prijsontwikkeling en de risico's die daar
aan verbonden zijn, te mijden. Op zui
ver bedrijfseconomische gronden kiest
men voor het uitsluiten van deze onze
kerheid en de daaruit voorvloeiende ri
sico's op de termijnmarkt.
Risico's nemen is wel een interessante
kant van het termijnmarktgebeuren,
maar geschiedt in de sfeer van beleg
gen en speculeren. Beleggers en spe
culanten opereren vanuit een totaal an
dere dan de bedrijfsmatige optiek van
de aardappelteler en de chipsfabrikant.
Het mag aan de hand van het gegeven
voorbeeld echter duidelijk geworden
zijn dat ook wat dit betreft grote om
zichtigheid en een diepgaande kennis
van zaken geboden is. Het succes van
Mint Guaranteed Nederland duidt erop
dat veel (kleinere) beleggers de kans
hebben willen grijpen om met goede
garanties in het termijngebeuren te par
ticiperen.
In dit artikel zijn, ondanks het voor
beeld, niet alle aspecten van het 'hed-
gen' aan de orde geweest. Wanneer
men actief wil worden op de termijn
markt vormt het inschakelen van een
goede en betrouwbare makelaar een
belangrijke steun.
april 1989
fabrikant verkoopt 100 ton a f 47-
per 100 kg fabrikant koopt
100 ton a f 47,-
per100 kg
Winst: f 12-per 100 kg. benodigd voor hogere prijs fysieke aankoop.
Een koersverschil van f 12- betekent per termijncontract van 20 ton een verlies of
winst van f 2400.-.
- per 100 kg teler verkoopt
100 ton a f 47,-
per100 kg
gedekt door hogere prijs fysieke verkoop.
