Met het oog op de toekomst
Tarifering betalingsverkeer
Nog amper was de discussie in de media over de oorzaken en gevolgen
van de Beurskrach van 19 oktober 1987 weggeëbt, of er diende zich al
weer een nieuw discussiepunt aan. Wederom met bankinstellingen in een
hoofdrol. Aanleiding ditmaal was de bekendmaking dat de Rabobank-
organisatie per 1 januari 1988 maatregelen zou invoeren om het, ogen
schijnlijk gratis, betalingsverkeer voor particuliere rekeninghouders min
der verliesgevend te maken. In deze bijdrage worden de achtergronden
rondom deze maatregelen geschetst en wordt tevens verslag gedaan van
de thans al meetbare resultaten.
egin jaren zestig. De banken
richten in navolging van de
toenmalige Postcheque- en
Girodienst (PCGD, thans
Postbank) hun vizier op de
groeimarkt die betalingsver
keer heet. Het is de groot
scheepse giralisering van
salarisbetalingen die de directe aanlei
ding vormt. Technologische ontwikkelin
gen hebben het mogelijk gemaakt om
de loon- en salarisuitbetaling vele ma
len efficiënter te laten verlopen. Het be
drijfsleven onderkent van meet af aan
het bedrijfseconomisch belang van de
nieuwe mogelijkheden. Loonzakjes ver
dwijnen en maken plaats voor een door
de bank verstrekt rekeningafschrift
waarop de salarisbijschrijving verant
woord wordt. Op de achtergrond tekent
zich af dat een maatschappelijke om
wenteling in geldgebruik het gevolg zal
zijn. Giraal geld als aantrekkelijke ver
vanger van het chartale geld lijkt binnen
de voortgaande economische ontwikke
ling in de moderne maatschappij een
niet meer weg te denken rol te gaan
spelen.
Gelet op de omvang van de markt ken
merkt de salarisrekening zich door een
hoge mate van standaardisatie. Qua
gebruiksmogelijkheden - in het navol
gende 'betaalfaciliteiten' genoemd - en
qua prijsstelling biedt elke bankinstel
ling hetzelfde produkt aan. Er bestaat
slechts enig verschil ten aanzien van
het dienstbetoon in ruime zin (vestigin-
gennet, openstellingstijden e.d.) en de
wijze van communicatie met doelgroe
pen, bijvoorbeeld in de vorm van recla
me-uitingen.
Marktverzadiging en negatieve
rentabiliteit
Sinds de introductie van die salarisre
kening, thans betaalrekening genaamd,
is het aantal betaalfaciliteiten voortdu
rend gegroeid. De huidige betaalreke
ning is dan ook nog nauwelijks verge
lijkbaar met de oorspronkelijke salaris
rekening. Over de resultaten van dat
groeiproces kan worden opgemerkt:
dat nagenoeg iedere inwoner van
ons land tegenwoordig een of meerde
re betaalrekeningen aanhoudt,
dat de marktverhoudingen tussen de
diverse aanbieders zich thans redelijk
gestabiliseerd hebben,
en - voor dit artikel het meest rele
vant - dat er als gevolg van het door de
jaren heen groeiend aantal betaalreke
ninghouders en het toenemende ge
bruik van de betaalrekening, sprake is
van oplopende verliezen in het particu
liere betalingsverkeer.
Betalingsverkeer slechts
ogenschijnlijk gratis
Reeds vroeg in de jaren zeventig wordt
dit probleem van de onderdekking van
de kosten gesignaleerd. Het uitblijven
van maatregelen destijds kan waar
schijnlijk enkel verklaard worden door
het feit dat er nog geen sprake was van
enige marktverzadiging en stabiele
marktverhoudingen. In het verlengde
hiervan werd het met het oog op de
zich steeds duidelijker aftekenende
maatschappelijke nutsfunctie door nie
mand wenselijk geacht het zich snel
ontwikkelende girale betalingsverkeer
af te remmen met vormen van tarife
ring. Gratis betalingsverkeer voor parti
culieren was en bleef een voorwaarde
voor verdere groei. Bovendien heerste
bij alle aanbieders de opvatting dat de
J. G. M. Vossen
Commerciële
Ontwikkeling
Betalings verkeer