Op zoek naar rendabele
afzetwegen
36
Vervanging of aanvulling
Het zoeken naar nieuwe afzetmogelijkheden
in de land- en tuinbouw krijgt nieuwe dimen
sies. Al een aantal jaren geleden zijn in de
Nederlandse land- en tuinbouw de bakens
verzet van kwantiteit en standaardprodukten
naar kwaliteit en differentiatie. In de toe
komst zal de aandacht ook gaan naar geheel
nieuwe afzetmarkten buiten de voedselketen.
De weg ligt nog vol obstakels, maar experts
menen dat zonder die uitweg de landbouw
onder zeer grote spanningen komt te staan.
Het middel dat nu gehanteerd wordt voor het
overschottenprobleem, braakleggen van
gronden, kan geen eindoplossing zijn.
Ir. J. H. Egberink
De groei van de voedselmarkten in West-Europa ver
andert. De bevolkingsgroei is minimaal, de vraag naar
specifieke kwaliteit overheerst de vraag naar hoeveel
heden. Tegelijkertijd zorgt de technische ontwikkeling
ervoor dat de produktie van voedsel steeds verder
toeneemt. Het sturingsmechanisme van de prijzen
blijkt in de huidige situatie niet in staat deze proces
sen goed op elkaar af te stemmen, althans niet zon
der dat er ontwrichtingen optreden bij het aanbod en
op de markt. De sturing met andere instrumenten, zo
als door middel van quota, heeft ook weer zijn bezwa
ren. Er is een omvangrijke administratieve machine
voor nodig en opdeling van de Europese markt ligt
daarbij op de loer. Met 1992 voor ogen, het jaar waar
in de Europese markt meer één dient te worden, is
quotering voor de landbouw een weinig wenkend toe
komstbeeld. Daarom wordt er in Europa naarstig ge
zocht naar nieuwe afzetmogelijkheden.
De koopkrachtontwikkeling en de techniek, die de
veranderingen in de landbouw teweeg brengen, bie
den ook kansen: kansen op afzet van produkten met
hogere toegevoegde waarde en produkten die zonder
de nieuwe techniek ondenkbaar zouden zijn. Wie had
ooit kunnen denken dat voor het maken van televisie
schermen en het hechten van operatiewonden melk
als grondstof kan worden gebruikt?
De lijn naar andere dan voedselmarkten is overigens
niet nieuw voor de landbouw. Leer, wol en linnen zijn
voorbeelden van 'non-food'-produkten. In de moderne
betekenis wordt onder dit amerikanisme het gebruik
van agrarische produkten als grondstof voor industrië
le toepassingen verstaan. Dat kan zijn ter vervanging
van industriële grondstoffen, maar ook als aanvulling
daarop. Een vervangend produkt krijgt meestal voet
aan de grond, wanneer de prijs gunstiger ligt dan het
al op de markt aanwezige produkt. Vele industriële
grondstoffen zijn gebaseerd op olie. Landbouwgrond
stoffen als vervanger van grondstoffen uit olie moeten
dus concurreren tegen olieprijzen. Dat biedt voors
hands geen al te rooskleurig perspectief. Wellicht dat
op lange termijn, wanneer de olie- en gasvoorraden in
de wereld overzienbaar zijn, de landbouwgrondstoffen
kunnen concurreren tegen olieprodukten. Maar dan
zitten we hoogstwaarschijnlijk ver in de éénentwintig
ste eeuw. Andere overwegingen, zoals verbetering
van het milieu door produceerbare energie in plaats
van fossiele energie, kunnen het proces versnellen.
Over de voordelen van plantaardige in plaats van fos
siele energie voor het milieu zijn de deskundigen nog
niet uitgepraat. Intensieve landbouwproduktie legt ook
de nodige druk op het milieu en de omzetting van
landbouwprodukt tot bijvoorbeeld ethanol kost ener
gie.
Er lijkt op de middellange termijn meer perspectief te
