Voorwaarden vooreen economische rendabele alternatieve landbouw: modern, kennisintensief en zeker ook niet te kleinschalig. Agrificatie: onbekendterecht onbemind? Ethische overwegingen vormen een factor van toenemend belang in het koopge drag van de consument. Aan de producenten de taak hierop adequaat in te spe len. kelijk tot enige houtaanplant over te gaan. Een combinatie van de braakleg gingsregeling en de snelgroeiend hout regeling biedt daartoe stellig interes sante perspectieven. Ik denk dan aan bosbouw als agrarische activiteit. Dus houtteelt zonder herplantplicht. Met het in stand houden of het ontwik kelen van andere functies dan de agra rische - zoals bijvoorbeeld natuur - zijn over het algemeen echter veel financië le middelen gemoeid. Vooral de hoge benodigde startinvesteringen drukken te lang op de exploitatierekening om een rendabele exploitatie mogelijk te maken. De conclusie moet zijn, dat veruit het grootste gedeelte van de groene ruimte bestemd blijft voor de produktie van land- en tuinbouwprodukten. Dat bete kent echter niet, dat er geen grote ver anderingen zullen optreden of - nog sterker - zullen moeten optreden. De gegroeide en nog groeiende overcapa citeit aan produktiemogelijkheden zal een uitweg zoeken. Meer voederwinning in eigen land In de EG wordt thans een hoeveelheid veevoedergrondstof geïmporteerd, die correspondeert met een teeltareaal van ongeveer 10 miljoen hectare. Het meest logische is te veronderstellen, dat een deel van dit thans geïmporteer de veevoer zal worden vervangen door in de EG geteeld voer. Door de beper kingen in de melkveehouderij is dat pro ces nu al aan de gang en de ontwikke lingen in de akkerbouw zullen dat pro ces alleen maar versterken. De produk- tiestijging per dier en de stagnatie van de afzet houden de omvang van de veestapel onder druk. Daardoor is het mogelijk op basis van een marginale calculatie de eigen veevoederproduktie op te voeren. Voorwaarde is wel, dat de eigenlijke activiteit, namelijk de melk- produktie, voldoende inkomen blijft opleveren. Op den duur leidt dit proces tevens tot daling van de grondprijs, al zal dit niet onmiddellijk zichtbaar wor den. Immers, de koppeling van grond aan melk- en mestrechten leidt tot een opwaartse druk op de grondprijzen. Een sterker accent op de eigen vee voederwinning hoeft overigens niet au tomatisch te betekenen, dat het areaal snijmais verder toeneemt. We zien nu al, dat een aantal oude gewassen - weliswaar in en nieuwe verschijnings vorm - weer in ere hersteld wordt. Ik noem in dit verband bijvoorbeeld de erwten en veldbonen. Het lijkt mij goed, dat in het onderzoek en dan vooral bij de rasveredeling de nodige aandacht besteed wordt aan de trend van meer voederwinnng in eigen land. Overigens heeft de verschuiving naar meer veevoederprodukten de no dige gevolgen. De negatieve voor de Nederlandse havens zijn daarvan zeker niet de minst belangrijke. Daarnaast zal een grotere voederwin ning in de gehele EG onze veehouderij dwingen tot een sterkere oriëntatie op de buurlanden voor de aanvoer van grondstoffen. Een grotere voederwin ning in eigen land heeft daarentegen als onmiskenbaar positief effect, dat de mestproblematiek er enigzins door ver licht wordt. Niet zozeer vanwege een verkleining van de omvang van de mestproduktie, maar vooral omdat de zogenaamde mineralenbalans meer in evenwicht komt. Een verlichting van de mestproblema tiek is overigens ook te voorzien als de melkveestapel inkrimpt als gevolg van een aanhoudende stagnatie van de vraag en een te verwachten stijging van de produktie per koe. Sommige schat tingen komen uit op een vermindering van de melkveestapel van maar liefst 25 procent. Na dit belangrijke zijspoor kom ik terug op de perspectieven voor de toekomst. Tijdens discussies en gedachtenwisse- lingen over het toekomstig agrarisch grondgebruik duiken ook altijd de pers pectieven van de zogenaamde agrifica tie op, het gebruik van agrarische grondstoffen voor industriële doelein den. Terecht naar mijn mening, al moe ten de verwachtingen op dit punt niet te hoog gespannen zijn. De reden voor mijn terughoudendheid is, dat het prijs verschil met concurrende grondstoffen een niet tot moeilijk te slechten barrière zal blijven. Ook de kennis, die nodig is om agrari sche grondstoffen te verwerken tot in dustriële eindprodukten staat nog in de kinderschoenen. Onbekend maakt onbemind. De indus trie zal niet zo eenvoudig te bewegen zijn risicovolle investeringen te doen ten behoeve van agro-technologische ontwikkelingen, waarvan het commer cieel perspectief nog nauwelijks zicht baar is. Een en ander neemt niet weg, dat de landbouw zich niet kan permitteren om zelfs maar de geringste mogelijkheden, die zich op dit terrein kunnen voordoen te laten liggen. Ik denk daarbij met name ook aan de kansen, die de bio technologie ons wellicht nog zal bie den. Mijn pleidooien voor een meer marktgericht prijsbeleid in de be schermde sectoren moeten mede ge zien worden in het licht van eventuele perspectieven op deze terreinen. Een ontwikkeling, die hier niet onge noemd mag blijven is het extensiverings proces in de melkveehouderij. Voorts is in deze sector sprake van eni ge reallocatie van produktierechten van gebieden met veel oudere onderne mers zonder opvolger, naar gebieden waar de opvolgingsdruk erg groot is. Toegevoegde waarde prioriteit Ik concludeerde reeds, dat ongeveer dezelfde omvang van de groene ruimte bestemd zal blijven voor de voortbren ging van agrarische produkten. Daar mee is niet gezegd, dat het ook om de- zélfde produkten zal gaan. Meer dan ooit zullen de vorm en de kwaliteit waarin het eindprodukt wordt aangeboden bepalend zijn voor het perspectief van zowel de agrarische

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1988 | | pagina 11