Voorlichting op armlengte
Het oude gezegde 'Kennis is macht' geldt nog
steeds. Multinationale ondernemingen zijn zich
daarvan goed bewust. Zij investeren een be
langrijk deel van hun winsten in kennisvermeer
dering. Zelfs wanneer die kennis op geheel an
dere terreinen ligt dan hun traditionele activitei
ten. Olieconcerns maken zich sterk in de bio
technologie en de zaadveredeling van land
bouwgewassen. Van de zes toonaangevende
wereldwijd opererende zaadveredelingsbedrij-
ven in Nederland zijn er vier in handen van mul
tinationale ondernemingen met een basis buiten
de land- en tuinbouw.
28
Voorlichting
Ir. J. H. Egberink
wÊÈBm
Kennisvermeerdering is één kant van de medaille.
Kennisverspreiding en kennistoepassing zijn de ande
re kant. Binnen de structuur van multinationale onder
nemingen worden kennisvermeerdering en research
en verspreiding en toepassing in één hand gehouden.
Maar hoe zit dat in een sector met vele kleine zelf
standige bedrijven? De Commissie inzake het Tech
nologiebeleid, in de wandeling naar de voorzitter, de
vroegere president-directeur van Philips, commissie-
Dekker genoemd, legde de vinger bij deze zere plek.
Vele kleine bedrijven fungeren als toeleveranciers van
grote bedrijven. Met andere woorden: grote concerns
hangen sterk af van het kennis- en technische niveau
van de toeleverende kleine bedrijven.
In de land- en tuinbouw is het niet anders. Grote
agrarische verwerkende en handelsbedrijven voeren
de internationale concurrentieslag. De basis daarvan
ligt mede bij de toeleverende bedrijven: over het alge
meen vele kleine, verspreid liggende agrarische be
drijven. De vrees van de commissie-Dekker dat de
toeleverende bedrijven onvoldoende van de technolo
gie gebruik maken, zou in principe ook gerechtvaar
digd zijn voor de land- en tuinbouw. De agrarische
sector heeft, in afwijking van vele andere kleinschali
ge bedrijfstakken, al vroeg een structuur van kennis
vermeerdering en -verspreiding ontwikkeld: landbouw
onderzoek, landbouwvoorlichting en landbouwonder
wijs.
Basisinstrumentarium
Honderd jaar geleden stelde de Staatscommissie
voor de Landbouw vast dat dit instrumentarium doel
matig is om de landbouw aan te passen aan de ver
anderingen in de maatschappij en verarming van het
platteland te voorkomen.
De landbouw zit opnieuw in een aanpassingsperiode.
Markt- en milieu-omstandigheden leiden tot grote
structurele veranderingen en nieuwe kansen. De
overheid heeft nog geen strategie ontwikkeld om aan
de problemen het hoofd te bieden en de kansen te
benutten. Het Landbouwschap heeft een zware com
missie, onder leiding van oud-minister Van der Stee,
ingesteld om perspectieven aan te dragen.
Intussen heeft de landbouw te maken met een terug
tredende overheid, wat nieuwe opgaven stelt aan het
traditionele instrumentarium. Het landbouwonderzoek
slaat de weg naar verzelfstandiging in, waarbij de fi
nanciële middelen meer uit opdrachten moeten wor
den verkregen. Het agrarische onderwijs staat voor
samenwerking en concentratie van lager en middel
bare scholen. De voorlichting wordt geprivatiseerd.
Eind april heeft een commissie, ingesteld door de mi
nister van Landbouw en Visserij en het Landbouw-
