De zelfstandige schoenmaker wordt steeds zeldzamer. ger in deze periode was de zakelijke dienstverlening met een gemiddelde jaarlijkse prijsstijging van 4,7%. Deze ontwikkeling is niet zonder gevolgen gebleven. Een deel van de dienstverle ning is in de collectieve sector onderge bracht (kwartaire dienstverlening). Dat betrof vooral de diensten die maat schappelijk gezien als onmisbaar wor den beschouwd, zoals de gezondheids zorg. In andere gevallen is de dienst- verleningstak vrijwel geheel verdwe nen. Dat heeft zich vooral voorgedaan bij de verzorgende diensten (bijvoor beeld huishoudster), maar ook in de re paratiesector (zelfstandige schoenma ker). Informalisering van de markt (zwart werk en vrijwilligerswerk) was weer een andere reactie om de dienst betaalbaar te houden. En soms is de prijsverhoging geaccepteerd omdat er geen alternatieven zijn, bijvoorbeeld voor de diensten die de notaris levert. Met behulp van het input-outputmodel dat in de WRR-studie 'Ruimte voor Groei' is gebruikt, kan berekend wor den hoe het sectoraal prijsniveau in 1995 vermoedelijk zal zijn. Bij de bere kening is uitgegaan van de per sector verschillende arbeidsproduktiviteitsont- wikkeling (zie tabel 1), in combinatie met een voor alle sectoren gelijke loon stijging. Tabel 2 geeft een indruk van de secto rale prijsstructuur in 1995. Tabel 2. Sectorale prijsstructuur in 1995 (indexcijfers 1986 1,000) Landbouw 0,876 Chemische-industrie 0,953 Metaalproduktenindustrie 0,815 Electrotechnische-industrie 0,855 Voedingsmiddelenindustrie 0,919 Bouw 1,017 Handel 0,957 Transport en communicatie 0,910 Zakelijke diensten 0,981 Verzorgende diensten 1,083 Gezondheidszorg en onderwijs 1,163 Overheid 1,155 Gemiddeld 1,000 Bron: WRR De vraag naar de verzorgende diensten zal de komende jaren toenemen (deels juist vanwege de loonontwikkeling, dus hoger besteedbaar inkomen). Als ech ter niets aan de dreigende prijsstijging gedaan wordt, zal de vraag zich vooral op de informele dienstverleningssector richten. Vooral de prijzen van gezondheidszorg en onderwijs en die van de verzorgen de dienstverlening zijn dan aanmerke lijk (16%, respectievelijk 8%) boven het gemiddelde prijsniveau. Het is duidelijk dat een dergelijke ontwikkeling de werkgelegenheid niet ten goede komt. Om de dienst betaalbaar te houden worden in de praktijk (voor de verzor gende dienstverlening) een aantal maatregelen genomen: verhogen van de arbeidsproduktivi- teit door het standaardiseren van dien sten (bankwezen), of het benutten van elders gerealiseerde arbeidsproduktivi- teitsverbeteringen (hulpmiddelen, uitbe steden); aanpassen van de aard en de kwali teit van de dienstverlening: een hogere kwaliteit rechtvaardigt een hogere prijs; collectivisering of verplichting; on derbrengen van de dienst in de kwartai re sector; de inschakeling van een no taris verplicht stellen bij bepaalde trans acties; verplichte autokeuring. Informatietechnologie drukt stempel op dienstensector Hoewel misschien niet voor de hand liggend, blijken er directe verbanden te bestaan tussen de gang van zaken in de dienstensector en de voortsnellende technologische ontwikkelingen. Daarbij is duidelijk van tweerichtingverkeer sprake.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1988 | | pagina 27