12
Elke schaal zijn kansen
Ongebruikelijke instrumenten
nodig
Vooral binnen de
industrie zien we steeds
meer structurele
netwerken tussen
ondernemingen van
uiteenlopende grootte
ontstaan.
leid is van de functionele betekenis van
het MKB in onze economie. Het is wel
licht zinvol hierbij te blijven stilstaan.
In de eerste plaats wordt steeds duide
lijker dat het MKB een belangrijke scha
kei vormt in het totale produktie- en dis
tributieproces. Vooral binnen de in
dustrie ontstaan steeds meer structure
le netwerken tussen ondernemingen
van uiteenlopende grootte. De externe
organisatie van de produktie begint me
de onder invloed van technologische
ontwikkelingen kenmerken te vertonen
van georganiseerde intermediaire leve
ringen tussen zelfstandige ondernemin
gen. Daarbij worden zowel bedrijfsfunc-
ties als halffabrikaten door grote onder
nemingen uitbesteed aan ondernemin
gen van een kleinere omvang. Veel
MKB-ondernemingen in de industrie le
veren dan ook een groot deel van hun
afzet als toeleveringen aan het grootbe
drijf. De flexibiliteit van het MKB wordt
dan door het grootbedrijf gebruikt om
zelf snel te kunnen aanpassen en veran
deren wanneer de markt dat eist. Klein,
middelgroot en groot hebben elkaar dus
gevonden in een functionele samenwer
king. Zo'n samenwerking vereist echter
een evenwichtige opbouw van de in
dustriële bedrijven naar grootte en daar
om dient een effectief overheidsbeleid
elke schaal zijn kansen te bieden. Het
gaat in feite om een tot nu toe nogal
veronachtzaamde complementariteit.
Een tweede reden voor zorg ligt in het
feit dat het MKB in het distributieproces
een belangrijke rol vervult. De laatste ja
ren laten echter een verschraling zien
van het voorzieningenniveau als het
gaat om de detailhandel. Juist in deze
sector loopt het marktaandeel van de
MKB-ondernemingen onder invloed van
margeverlaging en opvoering van de
'kritische omzet' gestadig terug. Dit
gaat gepaard met het verdwijnen van
een fijnmazig distributienet in platte
landskernen en in sommige binnenste
den. Op grond van beslissingen die op
louter bedrijfseconomische calculaties
gebaseerd zijn, komt deze distributie
infrastructuur in gevaar. Vandaar dat
overheidsbeleid hier een functie heeft
ten einde deze infrastructuur op een mi
nimum niveau te garanderen.
Tenslotte kan niemand meer heen om
het feit dat zeer veel produktieproces-
sen in het MKB gekenmerkt worden
door een hoge mate van arbeidsinten
sief ondernemen. Niet alleen in de sec
tor van de persoonlijke commerciële
dienstverlening doet zich dit voor, maar
ook op andere gebieden. In de persoon
lijke commerciële dienstverlening (kap
per, tuinman, loodgieter, schilder, repa
raties van auto's, etc.) moet voorts een
hevige concurrentie worden gevoerd
met de zwarte sector van onze econo
mie. Dé oorzaak hiervan ligt in de
gunstige prijs/kwaliteitsverhouding van
'zwart' ten opzichte van 'wit'. Via de
maatschappelijke financieringsstruc
tuur van allerlei collectieve uitgaven en
ten gevolge van een hoog niveau van
deze uitgaven zijn de arbeidskosten in
deze sector te hoog geworden. Sectora
le differentiatie van arbeidskosten zou
noodzakelijk zijn om aan deze problema
tiek het hoofd te kunnen bieden, maar
de WRR ziet in ons land hiervoor geen
mogelijkheden. We hebben teveel met
elkaar het een aan het ander gekoppeld,
en daardoor is heel wat bewegingsruim
te verloren gegaan.
Zoals ook in het buitenland blijkt, zal
een forse groei van de werkgelegenheid
juist in deze sector zich moeten voor
doen willen we met een grote mate van
zekerheid de werkloosheid duurzaam
kunnen bestrijden. Maar dan zullen de
(arbeids)kosten ook duurzaam omlaag
moeten. Om hiertoe te komen zijn vrij
wel zeker ongebruikelijke politieke in
strumenten nodig, zoals naar sector ge
differentieerde BTW-tarieven op EG
niveau en op de langere termijn een ge
deeltelijk basisinkomen.
Ontmoediging van de zwarte economie
en bemoediging van het reguliere MKB
in de sector van de persoonlijke com
merciële dienstverlening worden niet
bereikt door de vestigingseisen te ver
scherpen. Hier moet de oorzaak worden
aangepakt en dat is een zaak van
kostenverhoudingen. Wie daaraan blijft
voorbijgaan presenteert de natie op den
duur een zeer hoge rekening.
