m m m
Vaccins
Diagnostica
gelukt om het erfelijke materiaal dat ver
antwoordelijk is voor het maken van
menselijke insuline in te bouwen in een
bacterie. Deze bacterie bleek in staat te
zijn de menselijke insuline na te maken.
Zodoende kan op grotere schaal zuiver
menselijke insuline worden gemaakt.
Het duurde evenwel enige jaren voordat
deze menselijke insuline op de markt
kon worden gebracht. De oorzaak hier
van is dat nieuwe geneesmiddelen, al
vorens ze worden toegelaten, aan uitge
breide en langdurige - noodzakelijke -
proeven moeten worden onderworpen
om bijvoorbeeld de geneeskracht en de
mate van bijwerkingen vast te stellen.
Dit is iets wat door bedrijven bij het we
reldkundig maken van nieuwe ontdek
kingen nogal eens wordt onderschat.
De ontwikkeling van nieuwe ge
neesmiddelen gaat in hoog tempo
voort. In de laboratoria van een aantal
grote farmaceutische bedrijven werkt
men aan een groot aantal produkten,
waaronder de bloedfactoren VIII en IX
die tot nu toe uit bloedplasma van men
sen worden gewonnen. Deze stoffen in
het bloed zijn vooral van belang voor het
stollen. Afgezien van het feit dat de pro-
duktie van deze stoffen zeer beperkt en
duur is, vanwege de geringe beschik
baarheid van bloedplasma, is het gevaar
aanwezig van besmetting met andere
ziekten. Geschat wordt dat het wereld-
verbruik enkele kilogrammen bedraagt.
Op dit moment is bekend dat factor VIII
door een bacterie kan worden gemaakt,
maar de produktie is vooralsnog niet op
grote schaal mogelijk. Ook is het gelukt
om het gen dat verantwoordelijk is voor
de produktie van factor IX in te brengen
in embryo's van muizen en schapen en
daarmee de eigenschappen die dit gen
in zich draagt bij deze dieren naar voren
te laten komen. Bij een aantal van de be
handelde dieren bleek namelijk in de
melk een zeer hoog gehalte aan factor
IX te zijn. Deze bloedfactor zou dan op
een eenvoudige wijze uit de melk kun
nen worden geïsoleerd. Vermoed wordt
dat het langs deze weg van genetische
manipulatie ook mogelijk moet zijn om
koeien dergelijke medicijnen in de melk
te laten produceren.
Tegen een aantal besmettelijke ziekten
zoals pokken, mazelen, difterie en kink
hoest en enkele andere gevaarlijke ziek
ten wordt men reeds op jonge leeftijd
ingeënt. Dat inenten gebeurt met delen
van het virus, die deze ziekten veroorza
ken. Het virusmateriaal is echter van te
voren zodanig afgezwakt dat er (nage-
Opname van de schimmel Aspergil/us Fumigatus die wordt gebruikt voor
enz ymgis tingen.
noeg) geen gevaar meer is voor infecte-
ring. Het is echter wel voldoende om
het menselijke lichaam aan te zetten tot
het maken van antilichamen tegen het
vreemde virusmateriaal. Eenmaal in
geënt, kan het lichaam in het vervolg
zelf antistoffen maken bij een eventuele
besmetting.
Met behulp van de nieuwe biotechnolo-
gische techniek kan men micro
organismen aanzetten tot het maken
van het virusmateriaal; dit is althans
theoretisch in principe onbeperkt moge
lijk. Het voordeel hiervan is dat deze ko
pieën van het virusmateriaal niet actief
kunnen worden en dus geen gevaar
opleveren voor besmetting zoals dit het
geva1 is bij gebruik van echt virusmateri
aal in vaccins.
De ontwikkeling van vaccins lijkt echter
een geheel nieuwe richting op te gaan.
Gewerkt wordt aan een nieuwe genera
tie vaccins. Deze nieuwe typen vaccins
berusten op de ontdekking dat slechts
bepaalde eiwitten, of eiwit-onderdelen,
van een virus voldoende zijn om het
menselijke afweermechanisme aan te
zetten tot het maken van antistoffen.
Met behulp van moderne technieken is
men in staat deze actieve delen van ei
witten op te sporen en de samenstelling
en opbouw vast te stellen. Hierna kan
men in het laboratorium trachten ze te
synthetiseren. Dit betekent in feite dat
de nieuwe generatie vaccins geen vi
rusmateriaal bevat en derhalve geheel
ongevaarlijk is voor de menselijke ge
zondheid. Ook de produktie hiervan zal
in tegenstelling tot de huidige produk
tiewijze op een heel eenvoudige manier
kunnen plaatsvinden. De produktie van
vaccins is namelijk aan zeer zware vei
ligheidseisen (hoge investeringen) ge
bonden vanwege het mogelijke gevaar
voor het ontsnappen van virussen uit
het produktielaboratorium.
Sinds de eerste succesvolle constructie
in 1975 van hybridoma-cellen - celklo-
nen die in een 'reageerbuis' specifieke
antilichamen maken - heeft de produk
tie van monoclonale antilichamen
(MCA's) een grote vlucht genomen.
Oorspronkelijk werden MCA's geprodu
ceerd via proefdieren. Naast ethische
bezwaren en het gevaar van onzuiver
heid van de op deze manier verkregen
antilichamen, levert het gebruik van
