Ongrijpbaar en toch
k—4 Dit stuk schrijf ik, omdat ik er min
X of meer toe ben uitgedaagd. Eerst
j wilde ik deze uitdaging nog ont
lopen - ik voelde me niet al te vast in
mijn schoenen staan - maar de ge
dachte hem toch te aanvaarden kreeg
op een prettig, prikkelende wijze al
gauw de overhand.
Uitdager is een mij persoonlijk niet be
kende directeur van een van onze Ra bo
banken. Hij tikte me op de vingers over
wat ik in het mei-nummer schreef: 'On
ze 'Rabo-corporate-culture', wat dat
ook maar precies moge zijn, bleek
springlevend'. Hoe kan iemand nou zeg
gen dat iets springlevend is, als hij niet
eens weet wat dat iets eigenlijk is?
RaakI Maar daarop had ik wel een weer
woord: die dikke geleerderige term had
ik met opzet tussen aanhalingstekens
gezet. Daardoor kreeg hij een ironisch
accent: elke keer als iemand zo'n mond
vol klanken uitstoot, lijkt dat een holle
modieuze kreet. Dat stoort je soms
enorm en daarom schreef ik er maar
even bij: 'wat dat ook maar precies mo
ge zijn'.
De uitdaging kwam echter uit een ande
re hoek. Die directeur schreef heel eer
lijk, dat hij moeite had met het definië
ren van onze Rabo-cultuur. Praten over
onze identiteit of over onze eigen plaat
selijke bankcultuur zal misschien nog
wel gaan, maar, zo bekende hij, over de
cultuur van onze organisatie lukt me dat
nauwelijks, hoewel ik daar toch al 30
jaar in meeloop. En dan komt zijn uitda
gende vraag: kunt u daar eens uw visie
op geven?
Die vraag hield me bezig. Het maakte
me huiverig 'mijn visie' te geven, omdat
ik eerlijk gezegd ook niet weet hoe ik de
Rabo-cultuur in een definitie moet vat
ten. Dat zou mijn correspondent immers
graag willen. Anderzijds als die direc
teur en ik die allebei al 30 jaar meelo
pen - helemaal niets over het begrip
'Rabobankcultuur' hebben in te bren
gen, hoe moet het er dan met de jonge
re Rabo-cultuurdragers wel voorstaan?
Kort en goed, ik neem de toegeworpen
handschoen op en geef, zoal geen op
zienbarende visie, dan toch een eigen
mening op die Rabo-cultuur.
Daarmee zijn we dan zeer modern
bezig. Het is nog niet zo lang gele
den dat, vooral in Amerika, de
'corporate-culture' is ontdekt. Die duidt
op de ontwikkeling, ook de geestelijke,
die een 'corporation', d.i. een verenigd li
chaam van personen, vertoont. Hoe
komt zo'n lichaam f'korpus') in zijn doen
en laten, in zijn 'cultuur' over op zichzelf
en op de buitenstaander? Het interes
sante van de ontdekking is, dat iedere
onderneming zijn eigen cultuur blijkt te
hebben. Zo'n onderneming is als het
ware een lichaam met eigen trekjes,
omdat er mensen in werken die de vorm
en de eigenschappen van dat lichaam
bepalen. 'Corporate-culture' is eigenlijk
een heel mooi begrip, een aanwinst,
waar je wat mee doen kunt ook. Als je
aanvoelt wat je cultuur is, kun je wel
licht ook wat met de goede kanten of
aan de slechte kanten doen. In het Ne
derlands moeten we ons helaas met
een kreupele vertaling als 'onderne
mingscultuur' behelpen. Het 'lichaams
idee' van corporate gaat daardoor verlo
ren. Maar het is in ieder geval beter dan
bijv. 'rechtspersoon-cultuur', hoewel het
begrip speciaal wordt toegepast op ge
vestigde rechtspersonen met een groot
bedrijf. Die blijken allemaal een eigen
cultuur te hebben en op de een of ande
re manier wordt dat door iedereen zo er
varen. Denk maar eens aan de KLM, de
Shell, Philips, of in ons vak ABN, AMRO,
NMB. Je krijgt dan intuïtief ten minste
een vage indruk. Als je er zelf in werkt,
krijg je nog veel meer gedachten!
Zo is het ook met de Rabo-cultuur. Bij
de buitenstaander, die onze naam wel
eens is tegengekomen of zaken met ons
deed, roept het woord Rabobank altijd
wel een indruk op, al is die nog zo moei
lijk grijpbaar. Hoeveel te meer, hoe veel
intensiever zal dat het geval zijn bij de
(tien-)duizenden die zelf bij de Raboban-
ken werken of daarin een bestuurlijke
functie bekleden. Zij maken immers het
Rabo-lichaam uit en zijn uiteindelijk de
dragers en vormers van onze 'cultuur'.
Maar ook dan, ik vermoed: juist dan,
stuit je op een onoverkomelijke moeilijk
heid als je wilt weten: wat is die Rabo
cultuur exact en precies? Wat is hij per
definitie? Dat lukt net zo min als met het
karakter van het Nederlandse volk of
met welke georganiseerde groep uit je
omgeving ook. Ja, je weet er 'alles' van,
je maakt er zelf deel van uit, maar het
ontglipt je als je het in een paar woor
den zou moeten zeggen. Zo gaat het mij
met de Rabo-cultuur. Hij is er, ik kén
hem, maar hij is te veel een levend 'li
chaam', dan dat ik hem in een puntige
omschrijving zou kunnen vatten. Dan
ontglipt hij me. Die briefschrijvende di
recteur had blijkbaar dezelfde ervaring.
Met een dikke verhandeling, of nog be
ter met een boeiende roman zou je een
eind komen. Maar is dat nodig? Onder
nemingsculturen, ook Rabo-cultuur, be
leef je en dat is al een soort roman.
Ik waag me iets verder. Dat is niet
eens zo erg riskant, ik kan nl. net
als iedere Raboman of -vrouw ge
makkelijk een heel stel dingen opnoe
men, die voor mij in ieder geval tot die
Rabo-cultuur horen. Ook dan ontglipt
me heel veel, maar dat gevaar zijn we
ons nu wel bewust.
Rabo-cultuur is niet hetzelfde als Rabo
structuur, doelomschrijving of beginsel
verklaring en zelfs niet hetzelfde als or-
