Invoer 32,3 miljard)
Uitvoer 33,8 miljard)
machines
21%
aardolie
45%
graan
17%
wapens
16%
metalen
14%
aardgas
12%
aardolie
10%
machines
9%
overig voedsel
9%
chemische produkten
4%
chemische produkten
8%
metalen
3%
consumptiegoederen
8%
hout en papier
3%
overige agrarische
consumptiegoederen
2%
grondstoffen (niet eetbaar)
8%
overige
5%
overige
6%
Bron: PlanEcon
Tabel 1
Samenstelling niet-socialistische handel Sovjet Unie (1985)
Grootschalige mechanisatie op staatsboerderijen, die zowel in aantal ais in
belang zijn toegenomen.
Tabel 2
Positie Sovjet Unie t.o.v. het Westerse bankwezen (in miljarden dollars)
Verplichtingen
Vorderingen
Netto schuld
december
1984
16,6
11,3
5,3
juni
1985
18,9
9,6
9,3
december
1985
22,7
13,1
9,6
juni
1986
26,3
13,4
12,9
september
1986
28,5
13,8
14,7
Bron: B/S
eerste fase wordt gedebatteerd over
hervormingen, maar omdat niet ge
wacht kon worden op de uitkomsten
van de discussie werd al direct een aan
tal maatregelen genomen. De nadruk
lag daarbij op de 'human factor': men
sen moeten harder werken met de hui
dige beschikbare middelen. In dit kader
passen de vele personele veranderin
gen, de stroomlijning van ministeries en
de maatregelen gericht op verbetering
van de discipline en tegen het alcohol
gebruik. Tevens zullen in deze fase de
lonen meer afhankelijk worden gesteld
van de geleverde prestaties en zullen de
privileges van partijleden worden ver
minderd. Dit alles onder een gelijktijdige
verbetering van de voedselvoorziening
en het aanbod van andere consumptie
goederen (anders heeft de loonpolitiek
geen effect).
Over de tweede fase, de economische
hervormingen, ontstaat steeds meer
duidelijkheid. Leek het aanvankelijk dat
uitsluitend zou worden gestreefd naar
vervolmaking van het bestaande
systeem (de Oostduitse weg), steeds
meer ontstaat de indruk dat elementen
uit het vrijere Hongaarse model worden
toegevoegd. De tot nu toe meest in het
oog springende hervormingen zijn:
Liberalisatie van de buitenlandse han
del. Per 1 januari 1987 is het monopolie
van het Ministerie van Buitenlandse
Handel afgeschaft. Ruim twintig over
heidsdiensten en zeventig grote staats
bedrijven mogen nu binnen zekere gren
zen zelfstandig buitenlandse han
delstransacties afsluiten. Het doel hier
van is om eerder en beter toegang te
krijgen tot technologisch hoogwaardige
goederen zowel voor de militaire pro-
duktie als voor het vervaardigen van be
tere exportprodukten om de afhankelijk
heid van energie-export te verminderen.
Overigens heeft de liberalisatie slechts
betrekking op een klein gedeelte van de
buitenlandse handel (circa 10%);
'Joint ventures'. Onder bepaalde voor
waarden is het sinds kort aan Westerse
bedrijven toegestaan om met Sovjet-
bedrijven in de Sovjet Unie joint ventu
res te vormen. De voorwaarden zijn
echter dermate strikt dat niet is te ver
wachten dat er veel tot stand zullen ko
men. Ervaringen in een aantal Oosteuro-
pese landen wijzen uit dat het opzetten
van een joint venture een langdurige
kwestie is. Met het toestaan ervan
streeft de Sovjet Unie hetzelfde doel na
Vervolg op pagina 26
