De stopmoer aangedraaid
Gezien de wens van de Nederlandsche
Bank om ter zake van de monetaire ex
pansie de vinger aan de pols te houden,
lag het voor de hand dat het bankwezen
aangrijpingspunt van het monetaire be
leid zou blijven.
Het afgesproken maximale groeitempo
op 2-jaarsbasis en de reeds gerealiseer
de toeneming impliceren, dat de banken
zich hebben verbonden tot een belang
rijke beleidsmatige inspanning. Een be
wust afremmen van de kredietverlening
aan de particuliere sector is, hoewel in
beginsel mogelijk, zeker geen aanlokke
lijke beleidslijn. Dit geldt ook voor onze
organisatie, aangezien zich vooral bij on
ze meest traditionele relaties - die uit
de agrarische sector - een toenemen
de financieringsbehoefte heeft aange
diend. Een vergrote inspanning bij het
aantrekken van lange middelen is onder
de huidige omstandigheden vooralsnog
de eerst aangewezen weg. Voor de aan
gesloten banken is het derhalve eens te
meer van belang grote aandacht te
schenken aan de werving van vooral
spaargelden en particuliere termijnde
posito's!
Wij hopen overigens dat de monetair
politieke gedragslijn van de Nederland
sche Bank ertoe zal leiden, dat het ver
schil tussen de lange rente en de korte
rente toeneemt. Al enige tijd is hier im
mers sprake van een zeer gering rente-
écart: een voor de banken zeker geen
gewenste situatie. Een oprekking van
dit renteverschil zou liefst gepaard moe
ten gaan met een algehele daling van
het rentepeil. Hierbij is ons land echter
vrijwel volledig afhankelijk van de inter
nationale rente-ontwikkeling.
Vorige maand kwamen de EG-ministers
van Landbouw, na wel bijzonder moei
zaam overleg, tot overeenstemming in
zake het verder terugdringen van de zui-
veloverschotten. De stopmoer die begin
1984 op de melkproduktie is gedraaid,
bleek - ondanks de pijn waarmee dit
reeds gepaard ging - onvoldoende
strak om het gestaag stijgende peil van
de Europese melkplas een halt toe te
roepen. Daarom zal de komende twee
jaar de stopmoer nog eens enkele stevi
ge slagen aangedraaid worden.
Door het aandraaien wordt de druk
Vervolg op pagina 6
Het waren weer drukke weken, tegen het einde van het oude jaar. Veel zaken vielen
over elkaar heen, omdat ze of nog in 1986 moesten zijn afgedaan dan wel voor het
begin van het nieuwe jaar geregeld. Dat lijkt hetzelfde, immers in beide gevallen kan
het werk geen uitstel lijden, maar er is toch een verschil: het verschil van het on
derscheid.
Met name budgetten moeten met onderscheid worden gemaakt. Veel ondernemers
zijn daarmee in de weer geweest. Om niet volledig in de mist te tasten moet
je redelijk harde indicaties hebben van je uitkomsten in het nog lopende boekjaar
en een goed gevoel voor hoe de wind in 1987 zal waaien. En juist voor die laatste
intuïtie lijken de snuffelpalen de laatste maanden iets anders op te snuiven dan de
officiële voorzeggingen van de heren die daarvoor geleerd hebben. De rechtlijnig
heid waarmee zij opgaande en neergaande bewegingen in de economie op de pro
jectieschermen brachten, lijkt toch wat wiebeliger werkelijkheid te worden dan in
hun doorwrochte modellen.
De halfjaarresultaten van sommige ondernemingen en ook enkele neerwaarts bij
gestelde winstprognoses getuigden al daarvan. De effectenbeurs wilde dan nog wel
eens scherp reageren, maar bij een aantal uitgerekte koers/winstverhoudingen - en
Amsterdam tipt in dat opzicht gelukkig in de verste verte niet aan Tokio - kan dat
ook moeilijk anders. Ook de valutamarkten tonen van tijd tot tijd hun zenuwen. In
de Duitse Bondsrepubliek, waar men tot voor kort twee marken voor een dollar toch
wel de limit' vond, went men elkaar nu voorzichtig aan een dollar van DM 1,50. On
ze oosterburen geloven al lang niet meer in de groeiverwachting van drie procent,
zoals hen die voor 1987 door hun hooggeleerden was beloofd. Daar, zowel als bij
ons, zullen in toenemende mate de binnenlandse bestedingsimpulsen, met een ac
cent op de consumptie, bepalend zijn voor het conjunctuurverloop.
En de rente? Het is aardig om te zien hoe het allerwegen geheid genoemde dalings
scenario zich ontwikkelt. Sinds half oktober is de korte rente driekwart procent
gestegen en de lange ruwweg een kwart. In de geldmarkt heerst sinds medio no
vember een omgekeerde rentestructuur: kort boven lang. Sinds 8 december leven
we weer met een half punt opslag en sinds 24 december zelfs met een vol punt.
De lijnen van korte en lange rente zijn elkaar geleidelijk dichter en heel dicht gaan
naderen. Zo probeert Nederland haar gulden binnen de toegestane bandbreedte van
waardeverhouding tot de Duitse mark te houden. Geen geringe inspanning. Teveel
guldens zoeken rendement buiten ons land. Daar moeten we dus wat tegenover
stellen: het mooiste zou zijn meer intrinsieke toegevoegde waarde, maar naarmate
daarover twijfels heersen zal er in de rentesfeer compensatie nodig zijn, en - zoals
bekend - rentelasten drukken op het resultaat.
Al langer hebben waarnemers die hun indrukken niet alleen modelmatig en bijvoor
beeld ook buiten de deur plegen op te doen, het gevoel geventileerd dat de huidige
conjunctuurgolf - die al heel lang aanhoudt - aan haar omslag en daling is begon
nen. Dat behoeft geen dramatische wending te zijn. Ook in een afvlakkende of neer
gaande ontwikkeling valt er best iets aardigs te doen en te genieten. Voorwaarde
is dan wel, dat kosten uiterst kritisch worden besteed.
Produktiviteitsverbetering moeten we in zo'n periode van onszelf afdwingen. Hoe
minder we daarin slagen, des te later zal de weg omhoog weer kunnen worden
ingezet.
Vervetting grijpt het gemakkelijkst toe bij tevreden terugzien op een produktief ver
leden. Ik weet niet, of dat een algemene medische ervaring mag heten, maar bij on
dernemers is het verschijnsel wel eens waargenomen, ook bij de bankiers onder
hen. Ik heb niemands nieuwjaarsstemming willen vergallen. Maar zo mooi als 1987
ons in 1986 is voorgeschoteld, zal het naar mijn gevoel niet worden. En eigenlijk
hadden we dus op 2 januari vroeg uit onze stoel moeten komen om het snoeimes
nog eens verstandig te hanteren, hier en daar nog een trimoefening te leiden en
thuis te vertellen, dat in het nieuwe jaar meer uren aan werk zal moeten worden
besteed, willen we tenminste even ruimhartig met vakantie kunnen gaan en er niet
armer van thuiskomen. En laat in 1987 in 's hemelsnaam de zon wat meer schijnen.
Klarenbeek
