Ruimer ademhalen
en innoveren
Trends uit Cijfers Trends
Trends
Nadat het economisch herstel in 1984 duidelijk vastere voet aan de
grond had gekregen, was in 1985 sprake van een verbreding van dat
herstel. Behalve de export droegen nu ook de investeringen en de
consumptie bij aan de economische groei.
Met name dit laatste heeft vrij gunstige gevolgen gehad voor de ont
wikkeling van het midden- en kleinbedrijf (MKB). De afzetstructuur
van het MKB wijkt namelijk wezenlijk af van die van het grootbedrijf.
Consumptie- en investeringsgoederen nemen bij de kleine en mid
delgrote ondernemingen bijna de helft van de afzet voor hun reke
ning. De rest bestaat voor het overgrote deel uit intermediaire leve
ringen en slechts voor een klein deel uit export. In het grootbedrijf
is het juist de export die voor meer dan de helft bijdraagt aan de af
zet. Door de stagnatie van de binnenlandse bestedingen bleef het
economisch herstel van het MKB tot voor kort dan ook achter bij dat
in het grootbedrijf. Daarin lijkt nu snel verandering te komen.
Rabobank O
en van de belangrijkste bepa
lende factoren voor de afzet
van het MKB is het vrij be
steedbaar inkomen van de
consument. Twee jaar geleden
was er nog sprake van een da
ling. Voor dit jaar wordt uitge
gaan van een stijging van dit
inkomen van 3%. Deze toename
betekent een geweldige impuls voor
de particuliere consumptie die dit jaar
dan ook een volumegroei laat zien
van 314%. Het gunstige beeld voor
het MKB wordt daarbij nog versterkt
doordat allerlei vaste lasten afnemen, of
althans veel minder sterk toenemen dan
in het nog recente verleden het geval
was. Zo is er voor het eerst in jaren
sprake van een lagere gasprijs en wor
den steeds meer consumenten verrast
met een lagere hypotheekrente. Het
deel van het inkomen dat kan worden
uitgegeven aan andere goederen en
diensten neemt hierdoor sterk toe.
In het begin van de jaren tachtig was
nog sprake van een tegengestelde be
weging. Toen nam enerzijds het
besteedbaar inkomen af en stegen an
derzijds de vaste lasten zeer sterk. In
deze schaarbeweging werd het afzetpo-
tentieel van het MKB dubbel gekort. Nu
is er als het ware sprake van een omge
keerde schaarbeweging en komt er van
twee kanten ruimte. Een beweging
waarvan de eerste resultaten in 1986
zichtbaar zijn, maar waar 1987 toch
ook nog het een en ander aan zal bij
dragen.
Een tweede belangrijke factor voor de
ontwikkeling van de afzet van het MKB
is de toelevering van goederen en
diensten. Sinds 1982 ligt de jaarlijkse
groei van de toeleveringen tussen de 12
en 16%. Vooral het MKB profiteert hier
van, hetgeen onder meer het gevolg is
van de toeleveringsstructuur. Doordat
bedrijven activiteiten gingen uitbeste
den aan andere bedrijven, is er een net
werk ontstaan van ondernemingen die
gespecialiseerd zijn in toelevering van
hoogwaardige produkten en diensten.
Het merendeel van deze bedrijven
besteedt zelf weer een deel van de or
ders uit, zodat er een trapsgewijze toe
leveringsstructuur is ontstaan, waarin
bovenaan een groot uitbestedend be
drijf zit en meer naar beneden een keten
van steeds kleinere toeleveranciers. De
sterke groei van de toelevering is mede
het gevolg van een forse stijging van de
exporten. Enerzijds neemt daardoor de
vraag toe van bedrijven die exporteren,
anderzijds stijgt de directe export van
de toeleverende bedrijven zelf.
Internationaal gezien nemen de Neder
landse toeleveringsbedrijven een gunsti
ge concurrentiepositie in. Een positie
die te danken is aan zowel de gematig
de loonkostenontwikkeling als aan de
goede kwaliteit van de geleverde pro
dukten. Verwacht mag dan ook worden,
dat de omzetgroei van de toelevering
zich verder zal voortzetten. Vooral voor
de kunststoffen wordt een flinke omzet
groei verwacht van zo'n 9 10% per
jaar. De groeiende afzet van de overige
produkten zal een meer gematigd beeld
vertonen, maar met 414 tot 6% toch
nog behoorlijk zijn.
Terloops is in het voorgaande al de ex
port genoemd als afzetmarkt voor het
MKB. Alhoewel de uitvoer in de totale
afzet van het MKB nog een onderge
schikte rol speelt, wordt deze wel
steeds belangrijker. Een kleine 15% van
de afzet van het MKB gaat naar het bui
tenland. In het begin van de jaren tach
tig was de export - samen met de toe
levering - bovendien de enige steunpi
laar in de afzet van het MKB.
De laatste bepalende factor in de afzet
van het MKB zijn de investeringen. De
bruto investeringen van bedrijven (ex
clusief woningen) stegen zowel in 1985
als in 1986 met zo'n 9%. In 1984 was
nog slechts sprake van een toename
van 4%. Binnen het MKB zijn het vooral
de industrie en in mindere mate de
groothandel die hun afzet dank zij de le
vering van kapitaalgoederen zagen stij-
Drs. A. G. M
Broeksteeg
Bedrijfs takonderzoek