TNO en innovatie
De essentie van ondernemen
Creativiteitstechnieken
De Organisatie voor Toegepast Natuur
wetenschappelijk Onderzoek TNO is
een van de grootste onafhankelijke
research- en advies organisaties ter we
reld. Zo'n 5000 medewerkers zijn actief
op een veelheid van terreinen.
Van gezondheidszorg tot produktieauto-
matisering, van schoenen tot biotech
nologie, van computermodellen tot be
leidsstudies. Traditioneel is TNO werk
zaam op het technologische gebied.
Daar liggen ook de zwaartepunten van
de bijdrage die TNO levert aan het inno
veren in Nederland. Niet alleen voor de
concrete produktontwikkeling heeft
TNO know how in huis, ook voor speci
ale testmethoden of voor nieuwe mate
rialen. Daarnaast verricht TNO be
leidsstudies naar bijvoorbeeld de ken
merken van innovatieve bedrijven, naar
startende bedrijven of naar de relatie
economie en technologie.
Sinds tien jaar is aan dit scala van acti
viteiten de Innovatie Advies Groep TNO
toegevoegd. Een gespecialiseerde orga
nisatieadviesgroep die bedrijven helpt
bij het management van hun innovatie
processen. Zowel bij het bedenken van
innovaties, ais bij het implementeren
van innovaties kan zij behulpzaam zijn.
Voor meer informatie: Innovatie Advies
Groep TNO, telefoon 015-569330,
toestel 3075 (mw. Brigitta Akerboom).
van die Amerikaanse high tech bedrij
ven. Niet copiëren, maar er wel van
leren.
Voor het ene Nederlandse bedrijf kan
dat betekenen dat ze toch computers
moeten introduceren op de werkvloer,
voor een ander betekent het nauw gaan
samenwerken met een toeleverancier of
een technische universiteit, voor een
derde betekent dat een actievere en be
tere afstemming op de markt.
En dat innovatie niet altijd high tech
hoeft te zijn blijkt wel uit het voorbeeld
van het bedrijf dat schrikdraadappara-
tuur produceert. Uit hun sterkte
zwakte-analyse bleek dat de kwaliteit
van hun produkten extreem goed is.
Hun innovatieve sprong werd dan ook
het verlengen van de garantietermijn
van één naar vijf jaar. Met als gevolg dat
binnen enkele maanden hun marktaan
deel op de wereldmarkt was verdub
beld! Een belangrijke vraagstelling hier
bij is dan of je wel kunt leren innoveren.
Gelukkig is het antwoord volmondig ja.
De afgelopen vijf jaar is er, dank zij
steun van Economische Zaken, een in
teressant project uitgevoerd in Neder
land. Door dit Project Industriële Innova
tie (Pil) hebben ruim 150 bedrijven leren
innoveren. Aan de hand van een door de
Innovatie Advies Groep TNO ontwikkel
de methode zijn deze bedrijven nu beter
in staat hun innovatieprocessen te ma
nagen. Deze speciaal ontwikkelde me
thode bestaat uit een aantal basisele
menten:
een stap-voor-stapmodel van het in
novatieproces, zodat dit complexe pro
ces in kleine en dus beheersbare stuk
ken wordt geknipt;
een participatieve manier van mana
gen, waarbij de leiding van het bedrijf,
samen met een speciaal samengesteld
innovatieteam, de werkzaamheden uit
voert die noodzakelijk zijn om in het in
novatieproces voortgang en resultaat te
boeken;
het gebruik van bepaalde manage
menttechnieken, voornamelijk creativi
teitstechnieken, om daarmee het be
denken van innovatieve ideeën te be
vorderen;
het benadrukken van het gebruik van
externe informatie en het aanleren van
'networking' om de realiteitswaarde
van die ideeën te kunnen toetsen.
De succes-score van de ondernemers
die met een concrete vraagstelling deel
namen aan het Project Industriële Inno
vatie was na twee jaar 55%, een jaar la
ter groeide dat tot 71%. Bij de beëindi
ging van het project in december 1984
was het iets gedaald, maar nog steeds
zeer respectabel, namelijk 62%. De
vrees bestond toen dat dit succes snel
zou vervagen nu de bedrijven geen hulp
meer zouden ontvangen. Gelukkig was
deze vrees ongegrond. Bij een evaluatie
proces dat in december 1985 is uitge
voerd, bleek dat het succes weer was
gegroeid tot 75%. Niet alleen bleken de
bedrijven daadwerkelijk innovaties op
de markt gebracht te hebben, ook bleek
dat ze zeer goed de methode hadden
begrepen. In de meeste bedrijven wer
ken ze nu verder aan hun volgende inno
vatieprocessen aan de hand van die
TNO-systematiek. Van deze bedrijven
kan je inderdaad zeggen dat ze op struc
turele wijze zijn verbeterd. Deze bedrij
ven hebben weer de essentie van het
ondernemen geleerd, namelijk dat goed
ondernemen innoveren is.
Naast de concrete adviesprojecten
heeft de Innovatie Advies Groep TNO
een aantal managementcursussen ont
wikkeld waarin zij de opgedane ervarin
gen uitdraagt. Voorbeelden van deze
cursussen zijn de MOVE (Management
en Organisatie van VErnieuwing), een
korte tweedaagse cursus die de essen
tie van het innoveren weergeeft; het IP
(het Innovatie Programma), een uitge
breid trainingsprogramma voor innova
tie managers van grote ondernemingen
en de SPO (Systematisch Probleem
Oplossen), een enkele dagen durende
training in creativiteitstechnieken.
Als deze aanpak de Nederlandse verta
ling kan worden om van onze traditione
le industrie een high tech industrie te
maken, ziet de toekomst er met recht
rooskleurig uit.
Creativiteitstechnieken zijn hulpmidde
len voor het management bij het oplos
sen van slecht gestructureerde pro
blemen. Een van de bekendste is
'brainstormingEen groepstechniek die
gebaseerd is op het associëren op ei
kaars ideeën. De voornaamste spelregel
hierbij is dat kritiek Iop eikaars ideeën)
verboden is.
Brainstorming blijkt in de praktijk een
lastige techniek te zijn. Daarom is er een
meer hanteerbare versie ontwikkeld,
'brainwriting'. Hierbij is het ongestruc
tureerd praten vervangen door het op
schrijven van ideeën op formulieren, die
worden uitgewisseld onder de deelne
mers van de sessie. Per ronde voegen zij
hun nieuwe ideeën en associaties toe
aan de al eerder door de anderen opge
schreven gedachten.
Een andere categorie technieken wordt
gevormd door die van de creatieve con
frontatie. De bekendste voorbeelden zijn
wel 'Synectics' via het zoeken van ana
logieën wordt het probleem opgelost)
en het 'laterale denken' (door het ma
ken van mentale uitstapjes worden
nieuwe gezichtspunten gezocht om het
probleem op te lossen). Een derde cate
gorie technieken is die van de systema
tische methoden, zoals morfologie en
progressieve abstractie. Bij morfologie
wordt het probleem eerst opgedeeld in
kleine subproblemen, die gemakkelijker
op te lossen zijn. Bij progressieve
abstractie gaat het om het vinden van
oorzaak-gevolgrelaties.
Dit is slechts een kleine greep uit de
meer dan 150 verschillende methoden
die er inmiddels ontwikkeld zijn. Vooral
bij innovatieprocessen blijken deze me
thoden erg nuttig te zijn. Iedereen is
creatief, maar met behulp van creativi
teitstechnieken kan het resultaat aan
merkelijk verhoogd worden.