het eigen Raboforum dat na heel wat
delibereren ingesteld werd toen een
wettelijke COR in de Rabobankorganisa-
tie nauwelijks bleek te passen.
'Geef die CAAR de kans te bewijzen dat
ze kan werken', zei Lardinois in januari
'83.
'Ja, ik ben er heel tevreden over. Ik vind
dat we een volwassen relatie hebben
Die Centrale Kring
Vergadering is een prach
tig forum! Als we hem niet
hadden, moesten we hem
uitvinden
tussen bestuur/directie en inspraakorga
nen zoals Ondernemingsraden en met
name de CAAR. Cruciale test was de
medewerking van de OR bij de OTW-
operatie. Zie door incidenten en inciden
tele tegenstellingen heen en je ziet een
nauwe, volwassen samenwerking. Die
CAAR is naar mijn mening op de goede
weg, het loopt 'smooth'. Onze CKV had
tegen het eerste COR-concept grote be
zwaren, maar dank zij haar verzet is er
met de CAAR een betere weg gevon
den. De discussie daarover is niet mak
kelijk geweest. Goed dat we niet zijn
blijven steken na het doodlopen van het
COR-initiatief, want die CAAR past m.i.
beter bij ons.'
Rijkdom, tussen
aanhalingstekens
Winst is nodig voor de continuïteit,
maar geen doel op zichzelf. Een bekend
Rabogeluid, dat we van Lardinois al in
de eerste nieuwjaarsrede tegenkwa
men. Nu hebben we zacht gezegd een
Er is een sterker zelf
bewustzijn gegroeid, me
de dank zij onze sterke po
sitie, onze overtuiging van
het aankunnen. Ik hoop er
een steentje aan te heb
ben bijgedragen
behoorlijk eigen vermogen en onze
vraag is daarom: is de Rabo rijk?
'Dat hangt ervan af wat we doen en
gaan doen!', antwoordt Lardinois on
middellijk en ad rem. 'We bewegen ons
in het algemeen evident aan de onder
kant van de markt. Daarbij mogen we
niet vergeten dat het bankwezen in een
turbulentie zit, denk maar aan de kapi
taalmarktliberalisering. Toch is er na ja
ren de structurele renteverlaging geko
men. De concurrentie op de kernmark
'Maar een echte bankierNee, dat voel
ik me nog steeds niet'
Zijn sonore stem heeft zo vaak op bij
eenkomsten binnen en buiten onze or
ganisatie, op radio en TV, het Raboge
luid vertolkt, dat Lardinois tot een soort
Mr. Rabo is geworden. Daar had hij zelf
kennelijk ook nooit een hekel aan. Hij is
in zijn element op de Bühne, in de
schijnwerpers van het toneel, waar hij
met zijn gestatte en persoonlijkheid als
vanzelf de aandacht trekt.
Wat is deze man? Toen hij kwam, zei hij:
'Ik ben geen bankier, was het niet toen
ik geboren werd en ben het nu nog niet.
Is hij het soms in zijn Rabotijd gewor
den? 'Nee, toch niet', zegt Lardinois met
een grinnik. 'Ik ben natuurlijk wel onder
gestopt in een bankiersomgeving, maar
een echte bankier? Nee, dat voel ik me
nog steeds niet.' Geen bankier dus. Wat
dan? We wagen er nog twee schoten
aan: Een politicus? Of, eh, een slimme
boer? Dat ontlokt een bevrijdend ge
lach: 'Ja, ik heb in de grond een boeren-
mentaliteit, hecht bijzonder veel waarde
aan GBV: gezond boeren verstand. Ba
rend Biesheuvel heeft eens gezegd dat
GBV zijn persoonlijk merk personal
computer was. Je hebt het bij het ban
kieren wel nodig ook. Je moet daar ook
wat achterdocht hebben en Idubbel
checken bij vérstrekkende plannen.' We
prikken nog even verder, want Lardinois
kan daar best tegen: U bent een gezag
hebbende en daardoor ook domineren
de figuur. U zou ook niet misstaan heb
ben als hereboer op een plantage in de
vorige eeuw, zit er ergens ook een auto
cratisch trekje in u? Lardinois krijgt er
schik in: 'Boer had ik altijd willen wor
den, maar een autocraat? Nou nee, ik
voel me democraat, en eh, ik pro
beer altijd vriendelijk te vragen wat ik
wil.' En dan krijgen we een knipoogje.
We begrijpen ook best hoe vaak je in
een overlegorganisatie a/s de onze voor
de lastige keus komt te staan om öf je
ten geeft mogelijkheid tot rentevariaties
en kortingen. Tariefdifferentiatie is een
zekere vorm van winstaanwending -
geen winstuitkering - ter versterking
van de relatie met cliënten. Mijn opvol
ger, Wijffels, hecht net als ik erg aan de
ze vorm.
Daarnaast doen we een stel z.g. aardige
dingen: het optillen van zwakke Rabo-
banken naar onze vermogensdoelstel
ling, het werken met het al genoemde
Garantiefonds voor stimuleringslenin-
standpunt door te drukken öf de zaak
weer 'mee te nemen voor nader be
raad'. Je moet als topman maar al te
vaak je nek uitsteken.
'Een enkele keer wrong het wel eens
even', zegt Lardinois, 'maar echte con
flicten of slechte momenten heb ik wei
nig gehad. Ik doel op de bank, want in
het persoonlijk leven, ook met mijn ge
zondheid, waren er zoals u bekend wel
moeilijke momenten. Maar wat dat nek
uitsteken betreft: daar ben je voor in
gehuurd.
We gaan niet echt aan het evalueren.
Maar ook zonder dat staat wel vast dat
Lardinois met zijn GBV de intrinsieke ca
paciteiten van de Rabobank enorm
heeft weten uit te buiten. Hij rook als
het ware wat er in zat, zag tijdig de be
ren op de weg, negeerde ze of ging er
op af. Hij waarschuwde met kiem en
even zovele malen spoorde hij ons aan:
liet de zweep knallen. En hij droeg de
Rabo uit naar buiten, binnen en over de
grenzen, voor allerhand publiek. Een te
grote mate van bescheidenheid was
hem vreemd. En dat kwam te pas, want
de Rabobank had zelf jarenlang iets van
die boerenmentaliteit van: ik ben wat ik
ben, ken mijn eigen waarde, maar ik laat
dat niet te veel merken. Lardinois kende
zijn pappenheimers, die net die grote fu
sie achter de rug hadden. Hij heeft er
wat aan gedaan! Binnen de organisatie
en op de 'Bühne'. Laten we als Rabo
maar ons zelf blijven en dan mogen we
best gezien worden.
Ooit twijfel gehad? 'Nee, dat is niet mijn
sterkste punt. Ik slaap altijd rustig. Ik
bewonder de filosofie van Piet de Jong
(oud-minister president), die zei: 'Waar
het op aankomt is, dat we beslissingen
nemen, óf het ook de juiste beslissingen
zijn is voor het moment bijzaak, want al
leen de geschiedenis kan de juistheid
bewijzen. Laat die geschiedenis ook
maar over mij oordei en.' Ethische con
flicten voor u zelf gehad? 'De Rabo is
een nette zaak en ik ben in mijn functie
gen en het opzetten van een Projecten
fonds, dat maatschappelijk belangrijke
initiatieven steunt. Onze discussie over
coöperatief bankieren heeft ons al een
heel eind op weg gebracht hoe we onze
'rijkdom' (tussen aanhalingstekens!!)
moeten aanwenden. Die zal nog wel
meer helderheid brengen. Ik verwacht in
de komende tijd - over een paar jaar -
ook nog wel andere mogelijkheden. Die
hangen natuurlijk van de ontwikkeling
van onze 'performance' af, maar wat