welvaartsniveau. Deze ontwikkelings
landen wisten hieraan aanvankelijk te
ontsnappen door hun betalingsba
lanstekorten te financieren door middel
van leningen bij de Westerse banken,
die hiermee een aanwending vonden
voor de bij hen gestalde overtollige olie
dollars van de OPEC-landen. Het bank
wezen begaf zich hiermee op het terrein
van de betalingsbalansfinanciering, iets
dat voordien leek te zijn voorbehouden
aan het Internationale Monetaire Fonds.
Doordat de geleende middelen niet zo
danig werden aangewend dat hier
uit voldoende terugbetalingscapaciteit
werd opgebouwd, belandde een groot
aantal van deze landen in het begin van
de jaren tachtig in een schuldencrisis.
Deze situatie werd daarbij nog in de
hand gewerkt door een daling van de
vraag naar grondstoffen en de prijzen
daarvan en door de snelle stijging van
de rente op vooral de dollarschulden,
welke ontwikkelingen ook weer een ze
kere samenhang vertonen met de eco
nomische recessie ontstaan uit de
tweede oliecrisis. De benarde situatie,
waarin de betrokken ontwikkelingslan
den kwamen te verkeren, delen ze met
een groot aantal Amerikaanse, Europe
se en Japanse banken, die intussen om
vangrijke vorderingen op deze landen
hebben opgebouwd. Van de totale
schuld van alle ontwikkelingslanden, die
nu bijna 1.000.000.000.000 be
draagt, is ongeveer twee derde deel in
handen van de commerciële banken.
Het westerse bankwezen is hierdoor in
betrekkelijk korte tijd nauw betrokken
geraakt bij het wel en wee van de lan
den in de Derde Wereld.
De oliecrises en de daarmee verband
houdende betalingsbalansfinanciering
door de commerciële banken vormden
een grote stimulans voor de internatio
nale financiële markten. Vooral de euro
valutamarkt banken trekken deposi
to's aan en verlenen kredieten in vreem
de valuta maakte mede hierdoor een
grote groei door. De aantrekkelijkheid
van deze markten schuilt voor een be
langrijk deel in de vrijheid van handelen
die daar geboden wordt; de aan hun
landsgrenzen gebonden monetaire au
toriteiten hebben hierop betrekkelijk
weinig vat. De nationale geld- en kapi
taalmarkten ondervonden daarvan in
toenemende mate concurrentie, waarop
de monetaire autoriteiten in verschillen
de landen reageerden met deregulering
en liberalisering van hun eigen markten.
Hierdoor wordt de trend van 'globalisa-
tion' versterkt, waarmee bedoeld wordt
de beweging waarbij allerlei financiële
Internationale Financiële Markten
mrd.
mrd.
72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85
Garantiefaciliteiten
Internationale obligaties
Internationale leningen
markten meer en meer met elkaar ver
weven raken. Steeds meer vervagen
daarbij de verschillen tussen binnen- en
buitenland, korte- en lange-financie-
ringsinstrumenten, kredieten en verhan
delbare schuldtitels en banken en ande
re financiële instellingen. Geleidelijk aan
ontstaat er als het ware één grote mon
diale financiële markt. Een ontwikkeling
die vooral ook wordt bevorderd door de
financiële innovaties, zoals die met be
trekking tot de instrumenten ter afdek
king van rente- en valutarisico's, en door
de grootschalige toepassing van arbitra
ge, waarvan de mogelijkheden in lijn lig
gen met die van de communicatie.
Met de financiële markten verandert
ook het deelnemersveld. Behalve dat de
in sommige landen bestaande institutio
nele scheiding tussen het bank- en ef
fectenbedrijf aan het verdwijnen is, la
ten ook steeds meer 'buitenstaanders'
als institutionele beleggers en zeer gro
te ondernemingen zich rechtstreeks in
met activiteiten op deze markten. Da in
ternationalisatie van het bankbedrijf
leidt daarenboven tot een aanzienlijke
vergroting van het aantal bancaire par
tijen op de diverse marktsegmenten, in
welk verband vooral Amerikaanse er
Japanse banken hun (sterke) vleugels
hebben uitgeslagen. Een andere in het
oog lopende ontwikkeling is dat finan
ciering in toenemende mate plaatsvindt
door middel van verhandelbare schuld
titels, veelal 'securitisation' genoemd,
waarbij de bank als schakel in het finan
cieringsproces buiten spel staat. Wel
heeft dit geleid tot nieuwe vormen van
bancaire dienstverlening, buiten de ba
lans om, in de sfeer van de garantiever
lening.
Al met al is de internationale financiële
omgeving van banken in de afgelopen
jaren veel uitgebreider en complexer ge
worden, waarbij concurrentie hoogtij
viert. En met het veld veranderen de
spelers. Voor banken betekent dit dat zij
zich zullen moeten heroriënteren, onder
meer voor wat betreft hun markten. Het
zal slechts enkele gegeven zijn het hele
scala van financiële dienstverlening we
reldwijd aan te bieden. Andere zullen
moeten kiezen voor een combinatie van
geografisch gebied en activiteiten.
Daarbij zullen zij zich nauwelijks meer
kunnen afschermen van de geïntegreer
de financiële wereld. Ook het komend
decennium zal daarom voor het bank
wezen bepaald turbulent zijn.
