11
Pierre Lardinois bijna tien jaar lang te hebben ervaren
als voorzitter van de Hoofddirectie roept, zeker bij zijn
aanstaande aftreden, een wonderlijke mengeling van
gevoelens op. Je ziet als het ware de leeuw, die vanaf
zijn welgekozen ligplaats soeverein het weidse jacht
veld placht te overzien, daaiover voor het laatst zijn
blikken werpen, zijn manen schudden en ter zijde
stappen, de schaduw in. Toch, leeuw zal hij blijven.
Zo geboren, zo getogen.
In het leiderschap van Lardinois en de wijze waarop
hij dat uitoefende, hebben twee elementen centraal
gestaan: zijn wil en de factor tijd. Om bij het eerste te
beginnen: veel van zijn dynamiek en daadkracht be
rustte op wat de Engelsen aanduiden als 'sheer wil/'.
Hij heeft belangrijke ontwikkelingen weten te be
werkstelligen puur door ze te willen. Dat hij ze moest
willen, was doorgaans zijn eigen conclusie uit toeval
lige of gezochte gesprekken met uiteenlopende men
sen van binnen en buiten bank en organisatie. Minder
lezer dan luisteraar en sterk auditief ingesteld, putte
hij uit allerlei ontmoetingen de afweging van voors en
tegens waarop hij placht te broeden als een boer die
heimelijk overweegt buurmans erf te kopen. Wanneer
zijn besluit vaststond, wilde hij vervolgens de verwe
zenlijking ervan. En die vormde dikwijls een hoofd
stuk apart.
Met de factor tijd onderhoudt Lardinois een bijzonde
re band. De tijd is van hem zelf. Zijn stereotype vraag
gedurende vrijwel alle Hoofddirectievergaderingen,
waarin ik naast hem heb gezeten, luidde op een goed
moment 'hoe laat is het?'. Hij bezit bij mijn weten
twee horloges. Een daarvan toont hij altijd trots als
nog een geschenk van wijlen de oude heer Breznjew.
Maar het maakt niet uit: meestal staan ze beide stil.
Vergeten op te draaien. De tijd is immers van Pierre.
Hij gebruikt haar zoals hem goeddunkt. Zolang ze
naar zijn oordeel niet rijp is, gebruikt hij haar niet: lie
ver gezegd: laat hij haar voor zich werken; nauwkeuri
ger gezegd: meent hij dat ze voor hem werkt. Dat le
verde we! eens een man in tijdnood op. Maar vaker
bleek hij de doorslaggevende betekenis van de factor
tijd in een voortgangsproces bekwaam te hebben af
gewogen, zoals een boer weet dat wasdom leeft bij
de wisseling van de seizoenen. Vertraging en versnel
ling, in zoverre de natuur daarin al niet zou voorzien,
laten zich bevorderen - en dikwijls bleek het spelpa-
troon zich dan toch zo te ontwikkelen, dat uiteindelijk
de bal hem, Lardinois, als spits voor de voeten werd
gespeeld met de doelman tegenover hem op het ver
keerde been. En dan behoefde hij nog slechts uit te
halen. Ook daarbij is hem zelden aarzeling over
komen.
Een dominerende man met een kamervullende pre
sentie en, nog meer wellicht, een beeldschermvullend
hoofd treedt nu naar de achtergrond. Een hoofd, over
igens, dat de Rabobankorganisatie op het lijf geschre
ven was.
Naar eigen zeggen voelde hij zich niet zozeer de ban
kier, als wel de bankwerker. Zijn eerstegraadsbloed
verwantschap met al wat landbouw heette en de vor
ming die hij in het politiek-bestuurlijke bedrijf gedu
rende lange jaren had opgedaan, hebben zijn opereren
het meest doordringend bestempeld. Andere typi
sche kenmerken waren zijn sterke talent voor het om
gaan met cijfers en getalsverhoudingen, waarvoor hij
een apart geheugen lijkt te bezitten, en een redelijk
kritisch gevoel - om niet te zeggen: een natuurlijk
wantrouwen - tegenover al hetgeen hem werd aan
gereikt vanuit hoeken waarin hij behartiging van deel
belangen vermoedde. Hij meende zijn pappenheimers
te kennen en sommige pappenheimers hem.
De leeuw stapt nu terug in de beschutting van het la
gere hout. Ook van daaruit zal zijn grommen soms
wel hoorbaar blijven, liefst nog lange tijd, want zijn
geluid is ons dierbaar geworden, niet minder dan zijn
gestalte, zijn tegenwoordigheid, zijn persoon - kort
om de mens Pierre Lardinois.
Mr. H. J. A. E. M. Klarenbeek,
Plaatsvervangend voorzitter Hoofddirectie
